Nie przegap: Wystawa „Wielka czwórka i inni. Ceramiczna rzeźba kameralna w PRL-u” w Muzeum Narodowym we Wrocławiu
To jeden z najciekawszych fenomenów polskiego wzornictwa czasów PRL. Ceramiczne figurki popularnie nazywane ćmielowskimi to dziś prawdziwy kolekcjonerski rarytas, a ich ceny potrafią dochodzić do kilkudziesięciu tysięcy złotych. W Muzeum Narodowym we Wrocławiu od 15 października można oglądać wystawę, na której prezentowanych jest blisko 320 porcelanowych obiektów zaprojektowanych przez najwybitniejszych polskich dizajnerów.
Ekspozycja zatytułowana „Wielka Czwórka i Inni. Ceramiczna Rzeźba Kameralna w PRL-u” prezentuje bogatą kolekcję Tomasza Dziewickiego, uzupełnioną o eksponaty z Muzeum Narodowego w Warszawie i Wrocławiu. Na wystawie zobaczymy blisko 340 figurek porcelanowych, w tym liczne zwierzęta takie jak sęp, marabut, bizon, czy pawian, a także figurki przedstawiające postacie ludzkie. Wiele z nich to unikatowe projekty stworzonych przez najwybitniejszych polskich projektantów wzornictwa przemysłowego tamtego okresu.
Po ubiegłorocznych „Szklanych życiorysach” wystawa ta jest kolejną odsłoną cyklu poświęconego powojennemu polskiemu wzornictwu. Skupia się na jednym z najważniejszych nurtów tamtych czasów – rzeźbie kameralnej, powstałej w wyniku współpracy Instytutu Wzornictwa Przemysłowego (IWP) z państwowymi fabrykami porcelany. W połowie lat 50. IWP postawiło sobie za cel modernizację polskich wnętrz i walkę z „mieszczańską tandetą”. To czas odwilży i otwierania polskiego wzornictwa na trendy z Zachodu. Na czele tego ruchu stanęła tzw. „Wielka Czwórka”, czyli grupa rzeźbiarzy zatrudnionych w IWP: Henryk Jędrasiak, Lubomir Tomaszewski, Hanna Orthwein i Mieczysław Naruszewicz. Ich zadaniem było opracowanie nowoczesnych wzorów, które trafiły do produkcji w fabrykach porcelany w całym kraju.
Obok prac „Wielkiej Czwórki”, na wystawie będzie można zobaczyć także figurki zaprojektowane przez innych wybitnych artystów, m.in. Henryka Barana, Pawła Karaska, Stanisława Olszamowskiego, Erykę Trzewik-Drost oraz Zbigniewę Śliwowską-Wawrzyniak. Eksponaty pochodzą z kolekcji Tomasza Dziewickiego, który swoją przygodę z porcelaną rozpoczął przypadkowo. Zainspirowany figurką z targu staroci, przypominającą przedmiot z jego rodzinnego domu, Dziewicki zgromadził kolekcję liczącą dziś ponad 350 obiektów.
Wśród najcenniejszych dzieł w jego zbiorze znajdują się rzadkie projekty takie jak „Dziewczyna siedząca w spodniach” Lubomira Tomaszewskiego, „Gazela” Henryka Jędrasiaka czy figurki autorstwa Pawła Karaska z fabryki porcelany w Bogucicach. Jednym z najważniejszych eksponatów jest unikatowa figurka „Pielgrzym” autorstwa Tomaszewskiego, wykonana około 1963 roku, będąca najprawdopodobniej jedynym istniejącym egzemplarzem.
Wystawa nie mogłaby się obyć bez unikalnych obiektów pochodzących ze zbiorów muzealnych. Z Muzeum Narodowego w Warszawie zobaczymy między innymi „Jak” i „Sęp” Tomaszewskiego z 1960 roku, a także prototypową „Rybę płaszczkę” autorstwa Jędrasiaka. Wrocławskie muzeum natomiast uzupełnia ekspozycję o takie skarby jak „Pocałunek” Tomaszewskiego i rzadką figurkę „Ichtiozaurus” Jędrasiaka, zakupione do zbiorów muzealnych już w 1958 roku.
Wystawę „Wielka czwórka i inni. Ceramiczna rzeźba kameralna w PRL-u” można oglądać od 15 października 2024 do 23 lutego 2025. Jej kuratorką jest dr Barbara Banaś, wybitna znawczyni powojennego polskiego wzornictwa.
