Co kryje największa jubilerska szkatuła Gdańska?
XIV-wieczny zabytek – największy tego typu w Europie. Wewnątrz przestrzeń zaprojektowana w latach 90. XX wieku. Na każdym z trzech pięter – nowoczesne instalacje scenograficzne błyszczące niczym galaktyki w bezkresnej czerni kosmosu. To w tym miejscu w Gdańsku przechowuje się bodajże jego najcenniejszą wartość – design!
Zabytkowy Wielki Młyn w Gdańsku od lipca 2021 roku jest siedzibą nowego Muzeum Bursztynu, oddziału Muzeum Gdańska. Największy zakład przemysłowy średniowiecznej Europy ma skomplikowaną historię. To tu produkowano mąkę i słód dla całego miasta i okolic. Ale Młyn to także forteca. To tu rozpoczął się bunt gdańszczan przeciwko panowaniu Zakonu Krzyżackiego. W XIX wieku archaiczne koła młyńskie zastąpiły turbiny wodne, a siłę rąk ludzkich maszynowe taśmociągi, które działały do 1945 roku. Zabytek poważnie ucierpiał w czasie wkroczenia do miasta wojsk radzieckich do Gdańska. Odbudowano go w latach 60. XX wieku. Początkowo służył jako miejsce wystaw, po transformacji ustrojowej jako dom handlowy. Teraz w zabytku przechowywane są setki kilogramów bursztynu bałtyckiego.
„Czarno to widzę”, czyli dizajn w zabytkowych wnętrzach
„Czarno to widzę” – tak miała powiedzieć dr inż. arch. Ksenia Piątkowska, główna projektantka adaptacji Wielkiego Młyna dla Muzeum Bursztynu, gdy po raz pierwszy spojrzała na wnętrze zabytku. Trzy kondygnacje, które zostały zaprojektowane w latach 90. XX wieku na potrzeby domu handlowego, mają jedną i bardzo ważną i cenną cechę – ciemne wnętrze.
To właśnie historyczna ciemność wnętrza robi niesamowite wrażenie od razu, jak się do niego wchodzi.
Ale to nie jedyne rozwiązania. Wewnątrz znajdziemy odbijające się w czerni posadzki z indyjskiego granitu morze punktów, świetlnych imitujących niewielkie bryłki bursztynu otaczające stoisko kasowe zaprojektowane przez Oskara Ziętę. Na wystawę prowadzą schody ubrane w diabelską czerwień z linii kosmetyków znanego domu mody (Rouge 666 Matte Kisss), oraz grę głębi lustrzanych odbić, osiągniętą za pomocą wielkoformatowych skrawków polerowanego metalu, w której główną rolę gra ocalały z pożogi XIV wieczny mur z symetrycznie rozłożonymi wąskimi oknami. W bursztynowy świat zabiera nas winda w całoszklanym szybie. To z niej widać ogrom bursztynowego świata.
Z natury i rąk ludzkich. Bursztynowy design w morzu wieloznaczności
Bursztyn bałtycki to najstarsze zarejestrowane dobro luksusowe ziem polskich. Unikalne piękno każdego kawałka bursztynu zaprojektowała natura około 40–60 mln lat temu dodając do niego szczyptę przypadkowości, dzięki której w jednych zachowały się pozostałości dawnej flory i fauny, a w innych mgiełki, a nawet… pęcherzyki wody. Te dawne, minione i obce mikroświaty otaczają instalacje scenograficzne zaprojektowane przez Annę Bocek oraz Mirosława Majkowskiego. Scenografia pozostawia widzowi pola do własnej interpretacji, np. początki bursztynu oddaje drzewo bursztynowe, ale zamiast żywicy w drewnie, zobaczymy drewno w iluminowanej żywicy. Najciekawsze zaś przykłady naturalnych bryłek bursztynu zostały umieszczone w nieopodal położonym lesie. Tu drzewa imitują czarne pylony. Obok nich czai się jaszczurka. Wydruk 3D zaprojektowany przez Jakuba Pastuszaka, projektanta wzornictwa przemysłowego, powstał na bazie jednego z najciekawszych eksponatów Muzeum Bursztynu, tzw. Jaszczurki Gierłowskiej.
To co jednak najcenniejsze w gdańskim skarbcu, to Design (przez duże „D”) reprezentowanych przez pokolenia gdańskich mistrzów złotniczych, począwszy od początków XVIII wieku a skończywszy na 2021 roku. Ich nieszablonowe projekty rozpalały i rozpalają wyobraźnię ludzi na całym świecie. Kuszą delikatnością, zachwycają geometrią form, a niekiedy przełamują paradygmaty i tworzą nowe pola znaczeniowe. Tak złożony świat designu zobaczymy tylko w jednym miejscu na świecie – w Muzeum Bursztynu w Gdańsku.
Projektant: dr inż. arch. Ksenia Piątkowska
Projekt wystawy stałej: Anna Bocek & Mirosław Majkowski
Wydruki 3D: Jakub Pastuszak
