„Wszystko może być inspiracją” – rozmowa z Sandrą Höner zu Bentrup

Rozpoczęłaś pracę w Maździe w 2012 roku, jako projektant kolorów i materiałów. Co się zmieniło od tego czasu?

Właściwie, bardzo dużo. Po pierwsze, bardzo wzrosła ranga stylistyki wnętrz, kolorystyki i jakości wykończenia. Kiedyś wszystko kręciło się wokół wyglądu zewnętrznego, ale – jeśli się nad tym zastanowić – o wiele więcej czasu spędzamy wewnątrz naszych samochodów, niż podziwiając je z zewnątrz. Myślę, że w ciągu ostatnich kilku lat ludzie zaczęli dostrzegać, jak wszystkie obszary projektowania współgrają ze sobą przy tworzeniu naprawdę spójnego i pięknego obiektu. Sposób, w jaki kształt i kolor wzajemnie na siebie działają i jaki mają wzajemny wpływ – co jest centralną tezą naszego języka projektowania KODO – nie był aż tak powszechnie znany dekadę temu. 

W projektowaniu wnętrz ważności nabrał stopień indywidualizacji. Zazwyczaj pakiety wyposażenia wnętrz zawierają wybór między niskim, średnim i wysokim poziomem wyposażenia. Dla przykładu – w przypadku modelu MX-30 oferujemy dwa zupełnie różne style wnętrza w ramach bogatych pakietów wyposażenia, które bardziej odpowiadają odmiennym estetykom, wynikającym ze stylu życia, niż technicznym elementom wyposażenia. Jest to podejście, które daje klientowi więcej swobody w wyrażaniu własnych upodobań. 

Jak myślisz, dlaczego dla wielu ludzi tak ważny jest kolor ich samochodu? 

Myślę, że kolor przez lata zyskiwał na ważności. Model T Forda był po prostu czarny, ale od tego czasu gama dostępnych kolorów szybko się powiększyła, ponieważ ludzie zapragnęli mieć możliwość wyboru. Na przykład, w latach 60. było dużo pastelowych, cukierkowatych kolorów. I chociaż po roku 2000 dominowała biel i kolory neutralne, konsumenci nadal chcieli mieć wybór. 

Jako ludzie jesteśmy istotami zmysłowymi – słyszymy, czujemy, widzimy. Pierwszymi cechami, które widzimy, gdy patrzymy na obiekt, są jego rozmiar, kształt i kolor. Wszystkie przedmioty mają barwę, którą nadaje im sam materiał lub pokrywająca je farba. Barwy są po prostu elementem naszego środowiska. Wybierając określony kolor, nadajemy części tego środowiska dodatkową wartość. To istotny element stylistyczny, który klienci, wybierając samochód mogą skonfigurować sami. Myślę, że wielu ludzi dostrzega siłę tego zjawiska i dlatego kolor jest dla nich tak ważny.  

Jest też drugi aspekt: samochody to przedmioty budzące często emocje, a kolory są kluczowym elementem budującym więź między samochodem a kierowcą, do której zawsze dążymy w Maździe. Naszym celem jest stworzenie obiektu, który odwołuje się do ludzkich emocji – przed wejściem do samochodu, podczas jazdy, a nawet po wyjściu z kabiny. Zestawienia kolorystyczne to świetny sposób, aby to osiągnąć, zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz. Technologia tworzenia samochodów wchodzi coraz bardziej w sferę abstrakcji, ale kolor jest czymś, z czym natychmiast możemy się związać na poziomie emocjonalnym.

Jak kolory wpływają na sposób, w jaki postrzegamy samochód? 

Z punktu widzenia stylisty, na charakter samochodu składają się trzy elementy: wygląd zewnętrzny, wystrój wnętrza oraz kolorystyka wykończenia. Wraz z KODO stworzyliśmy język projektowania, który koncentruje się na ruchu: piękno formy, nasycone siłą i witalnością, jest kluczową cechą naszej obecnej linii modeli. Lakier „Machine Gray” i nasz lakier firmowy „Soul Red Crystal” zostały stworzone tak, aby podkreślić ten charakter. Refleksy światła, osiągalne dzięki lakierom wyróżniającym się jakością, najlepiej podkreślają kunszt, z jakim projektowane są kształty naszych samochodów. Wchodząc w interakcję z otoczeniem, sprawiają, że samochód wizualnie ożywa. Wysokiej klasy lakiery zapewniają wrażenia dynamiki i ruchu, nawet gdy samochód stoi w miejscu. Łączą one obszary silnie odbijające światło z intensywnymi cieniami, co podkreśla efektowną głębię koloru. W tym wypadku kolor pomaga zdefiniować ogólny charakter stylistyczny samochodu. 

Ale nawet jeśli tak nie jest, zawsze istnieje barwa i wyrażany przez nią charakter, które ze sobą współgrają. To, jakie skojarzenia wywołuje dany kolor, zależy jednak również od jego dokładnego odcienia i jakości. Na przykład czerwony: przez długi czas był on głównie wykorzystywany w samochodach sportowych, jako wyjątkowo mocny i emocjonalny, lub bardzo małych samochodów, gdzie emanuje młodzieńczym urokiem. Lakierowanie większych pojazdów jaskrawymi kolorami może sprawić, że będą się one wydawały bardzo wyzywające lub niezbyt „serio”. 

Chcieliśmy przekroczyć te granice i sprawdzić, jak będzie działał odpowiedni rodzaj czerwieni w przypadku większego samochodu, takiego jak Mazda6 – i tak powstał kolor „Soul Red”. A kiedy poprawiliśmy jakość samego koloru, okazał się natychmiast bardzo wyrafinowany i elegancki. Byliśmy tak zadowoleni z rezultatu, że „Soul Red” stał się kolorem naszej marki. A pozytywne reakcje, które obserwowaliśmy u naszych klientów potwierdzają, że czerwień, jeśli jest dobrze wykonana, może przemawiać do wielu osób, nie tylko entuzjastów samochodów sportowych. To samo odnosi się do wszystkich kolorów: Przykładowo niebieski może być bardzo wyrafinowany, ale także bardzo wesoły. Wszystko zależy od sposobu wykonania koloru.

Często młodsi klienci – lub młodzi duchem – mają tendencję do wybierania odważniejszych kolorów. Żyją chwilą i nie martwią się zbytnio o odsprzedaż swoich samochodów po latach. Bardziej zależy im na autoekspresji i podkreśleniu własnego indywidualizmu. Oczywiście, są od tego wyjątki, ale myślę, że w wielu przypadkach jest to prawda.

Jakiego koloru jest twój samochód?

Mój pierwszy samochód był czerwony. Był z 1992 roku, więc kolor trochę wyblakł w niektórych miejscach, ale nadal go uwielbiałam. Od tego czasu przejechałem już chyba całą gamę kolorów nadwozia Mazdy – lubię regularnie zmieniać kolory. Takim, który według mnie bardzo się wyróżniał był lakier „Soul Red” w Maździe MX-5 z czerwonymi panelami wewnętrznymi drzwi. To było bardzo wyraźne zamanifestowanie koloru, a także fantastyczny samochód. Teraz przesiadłam się do bardziej rodzinnego modelu MX-30 w racjonalnym kolorze „Arctic White”. Myślę o wyborze następnego samochodu w kolorze „Machine Gray” lub „Jet Black”. 

Czy jako osoba, która od lat pracuje nad kolorami pojazdów, odkrywasz wciąż coś nowego i ekscytującego w tych neutralnych odcieniach?

Oczywiście! Nie myślę o nich tylko jako o czarnych, szarych lub białych – przecież istnieją wszystkie odcienie pośrednie i równie wiele innych walorów. Czarny, na przykład, jest naprawdę interesującym kolorem, jeśli chodzi o grę pomiędzy światłem i formą: pochłania większość światła, dlatego bardzo trudno podkreślić tym kolorem kształt. Wciąż jednak znajdujemy nowe, intrygujące rozwiązania, ulepszając pigmenty lub technologie lakiernicze, aż po ewolucje kształtów. Kształt i kolor są ze sobą bardzo ściśle powiązane, więc kiedy zmienia się jedno, drugie również. To nigdy się nie znudzi!

Gust jest sprawą indywidualną – jak określić, które kolory przypadną do gustu szerokiej grupie odbiorców?

Pomagają nam robione z wyprzedzeniem liczne badania, jednak kiedy mamy już kolor, który nam się podoba, wybór jest w pewnym stopniu aktem wiary. Oczywiście, mamy duże doświadczenie jako zespół, ale nigdy nie wiadomo, jak zareaguje klient. Byliśmy raczej pewni, że „Soul Red” spodoba się klientom, ale mimo to mile zaskoczyła nas aż tak pozytywna reakcja, z jaką spotkał się ten kolor. Zawsze mamy nadzieję, że nasi klienci polubią dany kolor tak jak my, ale nie ma żadnej listy kontrolnej, ani gwarancji. To musi być odpowiedni kolor, odpowiedni kształt i odpowiedni czas.

Jak znajdujesz inspirację do stworzenia nowego koloru?

Punktem wyjścia jest zazwyczaj połączenie obserwacji wzorców popytu, osobistych inspiracji i wizji naszej marki. Dzięki stylistyce Kodo zaczęliśmy głębiej przyglądać się japońskim koncepcjom piękna, więc jest to jedno z głównych źródeł inspiracji. Minimalizm, prostota i przywiązanie do kształtu – to wszystko ważne aspekty naszego podstawowego języka projektowania, które wpływają na trend w jakim podążają nowe kolory. 

Śledzę również trendy społeczne, branżowe, produktowe, czy związane z modą i czerpię z nich wszystkich inspirację. Znaczną część mojej codziennej pracy jako projektanta kolorów i materiałów poświęcam wizytom na targach lub uczestnictwu w kongresach. Czasopisma branżowe są kolejnym źródłem inspiracji, nawet w dzisiejszym cyfrowym świecie. Czasami znajdujemy ciekawe lub inspirujące przedmioty w życiu codziennym, w sklepie lub w domu – w końcu nie przestajemy być projektantami koloru po godzinie 18:00, ciągle szukamy nowych, ekscytujących kierunków. W odpowiednich okolicznościach wszystko może być inspiracją.

Nie ma jednak jednej recepty na to, jak to osiągnąć – to proces twórczy, kosztujący wiele prób i błędów. Niektóre pomysły noszę w sobie miesiącami, aż w końcu przychodzi czas na ich rozwinięcie. To sprawdzanie różnych pomysłów, odrzucanie ich i zaczynanie od nowa: to właśnie tak zwykle wygląda praca nad zaawansowanym projektem w moim przypadku.

W jaki sposób trendy z innych branż wpływają na proces projektowania kolorów?

Znamy trendy kolorystyczne i inspirujemy się nimi, ale uważamy, by nie pozwolić się im ponieść. Po pierwsze, nie wszystkie trendy pasują do stylu naszej marki i wizji projektowej. Po drugie, trendy pojawiają się i przemijają znacznie szybciej niż samochody – musimy dążyć do uzyskania bardziej ponadczasowego wyglądu. 

Chociaż w modzie odzieżowej wszystko zmienia się bardzo szybko, niektóre trendy są bardziej trwałe niż inne. Są to zazwyczaj trendy związane z dominującymi kwestiami społecznymi lub wydarzeniami, takimi jak zrównoważony rozwój lub cyfryzacja. Powodują one bardziej trwałe zmiany zachowania konsumentów i ostatecznie przenoszą się na przemysł motoryzacyjny. Naszym zadaniem, jako projektantów, jest wyselekcjonowanie trendów, które utrzymają się przez długi czas lub nawet utrwalą się na zawsze. 

Przyjrzyjmy się na przykład cyfryzacji: wielu ludzi uważa ten element postępu za bardzo abstrakcyjny i nieco obcy. Szukają przestrzeni komfortowych i spokojnych. Ta tęsknota za przytulnością przejawia się w cieplejszych kolorach i naturalnych materiałach – kierunek wzornictwa, który można już dostrzec w MX-30. 

Jakich kolorów spodziewasz się więcej w przyszłych samochodach?

Jeden z trendów, który uważam za bardzo obiecujący, to kolory podbarwiane, czyli jeden dominujący, neutralny kolor z subtelnym odcieniem, który można dostrzec tylko w określonym świetle. Obserwuję również globalny zwrot w kierunku bardziej żywych kolorów. Szczególnie na rynkach azjatyckich coraz częściej pojawiają się nietypowe kolory, takie jak żółty. A w Europie już od kilku lat widzimy więcej modeli dwukolorowych. Oferujemy tę opcję również w modelu MX-30 – dodaje ona świeżości i zapewnia większe możliwości dostosowania do indywidualnych potrzeb. Myślę, że rosnący segment pojazdów elektrycznych odegra tutaj pewną rolę i może być katalizatorem bardziej eksperymentalnych zestawień kolorystycznych. Osoby, które kupują samochód elektryczny, są bardziej otwarte na „nowości”, także kolorystyczne. Widzę także rynek dla tymczasowych rozwiązań kolorystycznych, jak folie samoprzylepne, stosowane zarówno jako metoda indywidualizacji, jak i wyróżnienia samochodów rozmaitych służb.

W jaki sposób twój dział współpracuje z innymi członkami zespołu projektowego? 

Mamy kilka studiów projektowych na całym świecie: nasza siedziba główna znajduje się w Japonii, kolejna w Ameryce Północnej, a siedziba europejska jest w Oberursel pod Frankfurtem nad Menem w Niemczech. W tym miejscu określamy, co jest ważne dla rynku europejskiego i opracowujemy podstawową propozycję stylistyczną nowego modelu. Działy opracowujące wnętrze, kolorystykę nadwozia i wykończenia oraz odpowiedzialne za stylistykę marki ściśle ze sobą współpracują, tworząc prawdziwie spójną koncepcję. Inne studia projektowe robią to samo dla swoich regionów, a następnie zbieramy je wszystkie razem, aby wybrać jeden kierunek. Pomiędzy studiami projektowymi panuje zdrowa konkurencja, ale w ostatecznym rozrachunku jest to zazwyczaj kombinacja zawierająca pewne pomysły i elementy wszystkich regionalnych koncepcji stylistycznych. W końcu nasze samochody muszą podobać się użytkownikom na całym świecie, więc myślę, że to właściwe rozwiązanie.  

Czy są jakieś modele, w których twój dział odegrał wiodącą rolę w definiowaniu kolorów? 

Projekt modelu CX-30 od samego początku znajdował się prawie wyłącznie w gestii europejskiego studia projektowego. Byliśmy zaangażowani we wszystkie najważniejsze decyzje projektowe – od wyglądu nadwozia po zastosowanie kolorów we wnętrzu. W przypadku tego modelu zdecydowaliśmy się ograniczyć paletę kolorów we wnętrzu, aby stworzyć wrażenie czystości, używając tylko kilku przemyślanych rozjaśnień. Myślę, że udało nam się całkiem dobrze zrealizować tę wizję. Uczestnictwo w tym projekcie było naprawdę wyjątkowym i ekscytującym przeżyciem – tym bardziej, że CX 30 okazała się bardzo udanym modelem. 

Jak nakłada się lakier samochodowy? 

Oferujemy kilka technik lakierniczych. Nasz trwały lakier składa się z powłoki bazowej, warstwy barwnej i powłoki bezbarwnej. W ten sposób powstaje na przykład nasz lakier „Arctic White”. Kolejne to kolory metaliczne i mika: używają one tego samego nośnika, ale do warstwy barwnej dodaje się trochę miki lub płatków metalu, które odpowiadają za metaliczny połysk i refleksy. W przypadku „Velocity Red” najpierw zaczęliśmy eksperymentować z dodatkowym lakierem, w którym powłoka bezbarwna jest barwiona, aby dodać odcieniowi nieco więcej głębi. Jednak prawdziwy przełom nastąpił wraz z kolorem „Soul Red” i jego rozwinięciem – „Soul Red Crystal”. W tym przypadku zdecydowaliśmy się na kolejną powłokę, aby dodać głębi i wzmocnić kolor w cieniach. Mamy tu warstwę bazową, kolor i powłokę odblaskową, do której dodaliśmy płatki pochłaniające światło, powłokę półprzezroczystą, a następnie ochronną powłokę bezbarwną na wierzchu. Kiedy powłoka barwna wysycha, sprawia, że płatki aluminiowe i pochłaniające światło układają się w określony sposób. W momencie, gdy słońce oświetla powierzchnię, wszystkie płatki odbijają światło pod tym samym kątem, ujawniając wyjątkową głębię i blask tego koloru. Dzięki tej nowej technice lakierniczej uzyskaliśmy o 50 procent większą głębię i o 20 procent większe nasycenie w porównaniu z oryginalnym kolorem „Soul Red”, który wydawał się mocno nasycony. Uzyskanie najlepszego efektu zależy również od nakładania powłok farby w określony sposób. Dlatego właśnie samochody koncepcyjne zawsze wyglądają tak pięknie i perfekcyjnie – są malowane ręcznie. Nauczyliśmy nasze roboty na liniach produkcji masowej naśladować ruchy mistrzów lakierniczego rzemiosła. Nazywamy to podejście „Takuminuri”. Stosujemy obecnie tę metodę dla lakierów „Soul Red Crystal” i „Machine Gray”.

Jak uzyskujecie trwałość lakieru?

Sprowadza się to do jakości lakieru i sposobu jego aplikacji. Dawniej kolor czerwony miał złą opinię, ponieważ z czasem blaknął, jak to się zdarzyło w moim pierwszym samochodzie. Winę za to ponosiły nietrwałe pigmenty: na samym początku do produkcji czerwonych pigmentów używano ołowiu – nie było to zbyt zrównoważone podejście. Producenci zaczęli stopniowo wybierać pigmenty organiczne. Jednak przy ciągłym narażeniu na działanie światła słonecznego i warunków atmosferycznych na karoserii pojawiały się często plamy. Ponadto, aby uzyskać naprawdę żywe kolory, trzeba było używać bardzo dużej ilości pigmentu, co znacznie podnosiło koszty. Od tego czasu przeszliśmy długą drogę, a przebarwienia przestały być problemem. „Soul Red” powstaje z wykorzystaniem pigmentów o wysokiej zawartości chromu, które są z zasady niezwykle trwałe. Z kolei bezbarwna powłoka zewnętrzna chroni lakier, zapewniając mu odporność. Wszystkie lakiery, których używamy obecnie, będą utrzymywały się naprawdę długo, o ile nie całą wieczność. 

Co powinno cechować dobrego projektanta kolorów? 

Często zadają mi to pytanie, a moja odpowiedź jest bardzo krótka: pasja i ciekawość. Otwartość i bezustanne poszukiwanie nowych rozwiązań, odkrywanie nowych dróg, śledzenie najnowszych trendów – to moim zdaniem najważniejsze cechy projektanta pracującego w różnych obszarach wzornictwa. 

Czy sposób, w jaki postrzegasz kolory różni się od sposobu, w jaki postrzegają je osoby nie będące projektantami?

Prawdopodobnie tak – myślę, że jestem po prostu bardziej świadoma otaczających mnie kolorów i tego, jak one ze sobą współgrają. To coś, co robię każdego dnia i nie mogę wyłączyć tej sfery mojego ja, kiedy wychodzę z biura. Ponadto jestem projektantem materiałów, więc zawsze chcę wszystkiego dotknąć i poczuć!

Jak kolory i materiał współgrają ze sobą? Czy wybór jednego pociąga za sobą drugi?

Kiedy projektujemy samochód, zawsze mamy na uwadze szerszą wizję. Aby została zrealizowana, muszą ze sobą współgrać zarówno kolory, jak i materiały. Wchodzą ze sobą w ścisłą interakcję, ale nie ma żadnej hierarchii.

Na przykład już na początku prac nad MX-30 zdecydowaliśmy, że chcemy wprowadzić do wnętrza samochodu wykończenie z korka, zarówno dla podkreślenia wizji zrównoważonego rozwoju tego modelu, jak i w nawiązaniu do korzeni firmy, będącej kiedyś producentem korka. W tym wypadku materiał pojawił się jako pierwszy, a my pracowaliśmy nad tym, jak dobrać do niego odpowiednią paletę kolorów. Ostatecznie zaoferowaliśmy dwa warianty kolorystyczne samego korka, jeden ciemny, drugi jaśniejszy, ponieważ zależało nam, aby idealnie pasowały do różnych opcji wnętrza. Zdefiniowanie właściwej kombinacji kolorów i materiałów jest procesem ciągłych negocjacji i nie sposób ich w pełni oddzielić. 

Czym różni się projektowanie wnętrza samochodu od projektowania wystroju innych pomieszczeń, np. pokoju? 

Po pierwsze, musi być bardziej długowieczne. Kiedy masz już dość stylu, w jakim urządzasz swój dom, możesz go łatwo zmienić. Jednak samochody są zazwyczaj użytkowane długo i nie można ich ponownie w prosty sposób dostosować. Stosowane przez nas materiały muszą być również odporne na działanie promieni słonecznych i ciągłe użytkowanie, dlatego musimy wybierać materiały o wysokiej trwałości. Ponadto, musimy sprostać szerszemu spektrum gustów: projektowanie własnego pokoju jest bardzo osobiste, ale samochody powinny podobać się wielu osobom. Do tego dochodzą jeszcze pewne ograniczenia związane z bezpieczeństwem. Na przykład, materiały we wnętrzu nie powinny nadmiernie odbijać światła, aby nie oślepiać i nie rozpraszać kierowcy. Musimy znaleźć równowagę między aktualnością a ponadczasowością, funkcjonalnością a estetyką, wyrazistością Mazdy, a szerokim zakresem gustów nabywców.

Czy oprócz Mazdy jest jakaś marka, która według ciebie szczególnie dobrze radzi sobie z kolorami?

Istnieje wiele wspaniałych przykładów w dziedzinie wzornictwa produktów. Jednym z nich, które wciąż podziwiam, są plastikowe krzesła zaprojektowane przez Wernera Pantona w latach 60. Doskonale potrafił połączyć materiały i kolory swoich czasów w sposób, który sprawia wrażenie zarówno wyjątkowego, jak i bardzo organicznego. Jest też wielu współczesnych projektantów i artystów, którzy bardzo sprawnie posługują się kolorem. Na przykład, lubię bardzo subtelne użycie koloru, które japońskie studio projektowe Nendo wykorzystuje do podkreślenia czystości i klarowności swoich projektów. Zupełnym przeciwieństwem – ale równie doskonałym – są meble zewnętrzne Paoli Lenti: używa ona jaskrawo barwionych sznurów, tworząc ciekawe kombinacje kolorystyczne. 

Według mnie we wzornictwie kolorów nigdy nie chodzi tylko o samą barwę – trzeba zastanowić się jaki powinien być produkt i jak kolor może pomóc wzmocnić tę wizję. Kolor ma szansę zabłysnąć dopiero wtedy, gdy właściwie potraktowany zostanie każdy aspekt projektu. 

Więcej informacji można znaleźć na stronie internetowej Mazdy.