Nie przegap: Wystawa „Euforia. O warszawskiej scenie klubowej po 1989 roku”. Te miejsca ukształtowały stolicę

Warszawska scena klubowa w nieoczywisty sposób odzwierciedlała zmiany społeczne, polityczne i gospodarcze po 1989 roku. Fugazi, Filtry, CDQ czy Piekarnia były niezależnymi, autorskimi inicjatywami, które mogły powstać tylko w pierwszych latach transformacji. Z pozoru bardzo od siebie różne, ale połączone pionierską energią, wszechobecnym poczuciem euforii i wspólnoty. W XXI wieku na mapie Warszawy pojawiły się też klubokawiarnie. Le Madame czy Chłodna 25 to już nie tylko miejsca koncertów i imprez, lecz także przestrzenie zaangażowane. Tam powstawały organizacje pozarządowe i zawiązywały się ruchy społeczne. Te miejsca wpłynęły na rozwój clubbingu i związanej z nim sceny muzycznej, ale były również przyczółkami kultury niezależnej – teatru, sztuk wizualnych, literatury oraz miejscami dalece inkluzywnymi i nienormatywnymi.

"EUFORIA. O klubach warszawskich po 1989 roku to subiektywna prezentacja wybranych miejsc klubowych stolicy, które pojawiły się w tkance miejskiej w momencie transformacyjnej frywolki i na długie lata określiły charakter warszawskiej sceny klubowej" – mówi Konrad Schiller, kurator wystawy. Jednocześnie to opowieść o krótkotrwałości charakterystycznej dla tamtego czasu, niektóre miejscówki równie szybko zniknęły z mapy Warszawy, jak nagle się na niej pojawiły.

Wystawa to nie tylko wgląd w warszawską klubowość okresu przemian, lecz także próba spojrzenia na ten aspekt kulturowego dziedzictwa Warszawy, który do tej pory rozgrywał się we wspomnieniach. Staje się on przyczynkiem do napisania historii miasta z klubowej perspektywy. "Na wystawie pokażemy zarówno zdjęcia ze zbiorów prywatnych, materiały wideo, ale przede wszystkim liczne druki ulotne: plakaty, bilety, ziny. Wiele z nich nigdy wcześniej nie było prezentowanych publicznie" – mówi Konrad Schiller, kurator wystawy.

W Warszawie po 1989 roku wszystko było możliwe. Prywatne biznesy wybuchały w każdej możliwej skali, a przestrzenie dotąd państwowe nagle udawało się wynająć. Wspólnym wysiłkiem przeistaczano je w miejsca oryginalne, specyficzne i wyjątkowo jaskrawo oddające klimat transformacyjnej gorączki.

Klub Fugazi działał przez zaledwie 11 miesięcy, od 10 stycznia do 2 grudnia 1992 roku. Historię Fugazi otworzył 21-dniowy maraton koncertów, a kolejne 10 miesięcy to 150 wydarzeń i 350 zespołów, dwie sceny i drzwi otwarte niemal przez całą dobę. W klubie grały już uznane gwiazdy muzyki niezależnej, by wspomnieć Kult, który dał czterogodzinny koncert. Debiutowały m.in. Wilki, a występ w Fugazi był początkiem wielkiego powrotu Maanamu w latach 90.

Klub Filtry wprowadzał do stolicy muzykę elektroniczną od 1992 do 1994 roku. W piwnicy i kotłowni instytutu maszyn matematycznych – stąd rury, kotły, zawory – odbywały się pierwsze imprezy techno i klubowe rave’y, ale także koncerty czy happeningi. W Filtrach funkcjonowała też pionierska instytucja DJ-a rezydenta. Surowy industrialny wygląd uzupełniały fluorescencyjne tribalowe malowidła na ścianach, suficie i podłodze, jarzące się w ultrafiolecie i świetle stroboskopów. Na styku muzyki i performansu intensywnie działa grupa Drastic Dracula Movement (Xawery Żuławski, Michał Englert, Michał Szałajski, Mateusz Szlachtycz i Michał Rogalski).

Twócy wystawy przypominają także dwa kluczowe dla środowiska hiphopowego kluby, czyli Alfa i Paragraf 51 (później pod nazwą Fresh), gdzie oprócz koncertów i setów DJ-skich odbywały się regularnie występy breakdance i bitwy MCs. Jest też przestrzeń dla miejsc, które utrzymały się dłużej na warszawskiej scenie klubowej. Piekarnia przez ponad dekadę przyciągała tłumy przemyślanym line-upem i cyklicznymi imprezami, które szybko zyskały status kultowych. Muzycznie Piekarnia serwowała house, breakbeat i acid jazz. Bartek Winczewski i DJ Glasse zainicjowali cykl imprez „Import” – od tamtego momentu w klubie regularnie grały zagraniczne gwiazdy. Równie popularne były kolejne: „Back to Groove”, „Acieed” czy legendarne „Love Bomb!”. Z kolei CDQ, czyli Centralny Dom Qultury, zasłynął znakomitym i zróżnicowanym line-upem koncertowym i DJ-skim, regularnie gościł artystów i artystki z zagranicy. Klub był bliski środowiskom wolnościowym i artystycznym.

Początek XXI wieku to czas nowego typu lokalu – klubokawiarni. Wieczorami odbywały się w nich imprezy i koncerty, ale miejsca te równie prężnie działały także za dnia, jako otwarte, społeczne przestrzenie. Le Madame był/a kawiarnią, parkietem, sceną teatralną, galerią sztuki, ale także miejscem dyskusji publicznej i aktywności politycznej. Klubokawiarnię cechowała radykalna otwartość i otwarcie na grupy marginalizowane przez tożsamość, seksualność czy niepełnosprawność. Le Madame było miejscem otwartym dla społeczności LGBTQ+, działały tam m.in. Zieloni 2004, Porozumienie Kobiet 8 marca, Kino Polska, Mistrzowska Szkoła Andrzeja Wajdy, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych UW, Pro Varsovia, Stowarzyszenie Drama czy Polskie Stowarzyszenie Racjonalistów.

Chłodna 25 od otwarcia w 2004 roku działała jako miejsce otwarte na wszelkie inicjatywy, reagujące na potrzeby gości. Serwowano kawę, cykliczne niedzielne śniadania, a wieczorami odbywały się koncerty i imprezy, ale niemniej ważne były debaty, warsztaty, pokazy filmów, wystawy sztuki czy spotkania wspólnot sąsiedzkich. Ten nowy format działalności sprawił, że na Chłodnej zawiązywały się inicjatywy artystyczne i społeczne, z których wiele dziś kształtuje polską politykę i kulturę.

Na Chłodnej 25 regularnie działały: Towarzystwo Inicjatyw Twórczych „Ę”, Stowarzyszenie Pasaż Antropologiczny, internetowy magazyn „Dwutygodnik”, Teatr Improwizowany Klancyk, Fundacja Teatru Montownia, Pracownia Badań i Innowacji Społecznych „Stocznia”.

Na wystawie można zobaczyć też archiwalne numery „Brumu”, „Plastiku”, „Ślizgu” czy „Machiny” - magazynów, któe promowały kluby alternatywne i wydarzenia się w nich odbywające. Będzie też okazja posłuchać audycji Radiostacji, legendarnej niezależnej rozgłośni, która nadawała całe spektrum dźwięków: od muzyki etno, przez elektronikę i hip-hop, aż po metal i hardcore punk.

Wystawa EUFORIA. O warszawskiej scenie klubowej po 1989 roku potrwa od 9 maja do 15 grudnia 2024 roku w Muzeum Woli na ul. Srebrnej 12. Ekspozycji towarzyszy bogaty program wydarzeń -  od połowy maja do końca września w pierwszą i ostatnią sobotę miesiąca, jeśli tylko pogoda dopisze, przed Muzeum Woli odbywać się będą sety DJ-skie. Pierwszy set zaplanowany jest na 25 maja i nawiąże do działalności klubów Fugazi i Filtry. Odbędą się także trzy oprowadzania kuratorskie oraz spotkania i rozmowy z twórcami klubów i z DJ-ami.

Na podstawie: informacja prasowa Muzeum Woli

Więcej o wystawie na www.muzeumwoli.pl.