Wystawa z okazji 100.rocznicy urodzin Tony'ego Halika
W 2021 roku obchodzimy 100. rocznicę urodzin Tony’ego Halika. Przyszedł on na świat 24 stycznia 1921 roku w Toruniu i tutaj powstało Muzeum Podróżników, któremu patronuje ten znany polski obieżyświat. Warto je odwiedzić, zwłaszcza, że wkrótce będzie można zobaczyć w nim wyjątkową wystawę zatytułowaną „Tu byłem”.
Tytuł wystawy nawiązuje do ukutego w latach 80. XX w. popularnego hasła – „Tu byłem. Tony Halik”, które znał każdy miłośnik podróży. Pojawiło się w PRL-owskiej rzeczywistości, kiedy wielu Polaków mogło jedynie marzyć o dalekich podróżach i wielkich przygodach. Marzenia te uosabiał właśnie Tony Halik, niekonwencjonalny gawędziarz telewizyjnego programu „Pieprz i wanilia”, ikona podróżnictwa polskiego, niedościgły wzór prawdziwego globtrotera docierającego w najdalsze zakątki świata.
Życie Tony’ego Halika przepełnione było pracą reportera i fotografika, bywał tam, gdzie działy się rzeczy ważne i ciekawe. Jako reporter amerykańskiej sieci telewizyjnej NBC zwiedził wiele krajów, zarówno mieszkając w Ameryce Łacińskiej (1948-1976), jak i po powrocie do Polski – przemierzając świat wspólnie z Elżbietą Dzikowską w poszukiwaniu ciekawych tematów do programów telewizyjnych: „Tam gdzie pieprz rośnie”, „Tam gdzie rośnie wanilia” oraz „Pieprz i wanilia”. Halik wyznaczał sobie wciąż nowe cele, dlatego kończąc jedną podróż, planował kolejną. Był w ciągłym ruchu. Uwielbiał żeglować, a gdy jeziora skuł lód, ślizgał się na bojerach. Nie zwalniał tempa swego życia nawet, gdy był już bardzo chory. Zapragnął umrzeć w drodze, w podróży, jednak to ostatnie marzenie nie zostało spełnione, podobnie jak lot w kosmos. Zmarł 23 maja 1998 roku w Warszawie.
Wystawa „Tu byłem” prezentuje jedynie niewielki wycinek biografii Tony’ego Halika. Fotografie – to zatrzymane w kadrze wybrane sekwencje z jego przepełnionego pracą i podróżami życia. Eksponaty natomiast prezentują jego pasję do gromadzenia pamiątek z podróży, które jak trofea dekorowały jego domy, najpierw w Argentynie, Meksyku, a potem w Warszawie. Tony Halik był namiętnym kolekcjonerem broni oraz nakryć głowy kupowanych w różnych zakątkach świata. Większość obiektów znajduje się obecnie w zbiorach Muzeum Podróżników.
Najliczniej reprezentowana jest broń biała z Ameryki Łacińskiej. Jako Argentyńczyk, Tony Halik posiadał atrybuty związane z pasterzami gaucho: noże facón, charakterystyczne szerokie pasy, dekoracyjne ostrogi, bolasy i palcaty. Meksyk w kolekcji broni reprezentowały noże ze stanu Oaxaca zdobione grawerowanymi scenami myśliwskimi na klindze, Salwador natomiast okazałe maczety, niektóre w ozdobnych pochwach. W zbiorach Halika odnajdziemy też kilka intersujących przedmiotów: chińskie zestawy podróżne zawierające nożyki oraz pałeczki do jedzenia, sztylety myśliwskie, dżambije z Jemenu oraz z Maroka. Znaczną część kolekcji Halika tworzyła broń plemienna, przy czym najcenniejsza jej część obejmowała łuki, strzały i włócznie pozyskane podczas wypraw do Indian amazońskich w latach 50. i 60. XX wieku. Eksponaty te trafiły do zbiorów Państwowego Muzeum Etnograficznego w Warszawie. W kolekcji Muzeum Podróżników znalazły się dzidy, miecze oraz tarcze z Afryki.
Wśród nakryć głowy szczególne miejsce w kolekcji Halika zajmują kapelusze „safari”, używane w tropikalnym klimacie, kojarzące się z odkrywcami przełomu XIX i XX wieku. Liczną grupę obiektów tworzą męskie nakrycia głowy z krajów arabskich, kapelusze wyplatane z włókien roślinnych: konicznego kształtu Non la będące symbolem Azji Południowo-Wschodniej, meksykańskich grup etnicznych Tzotzil i Huichol, tradycyjne w typie „panama”, sombrero – atrybut meksykańskich mariachi, czy kapelusze afrykańskie – ludu Dogon i Fulani. Nie zabrakło także czapek kapitańskich i zwykłych lnianych kapelusików z emblematami żeglarskimi, które służyły jako nakrycia głowy podczas rejsów „Halikówką”.
Dopełnieniem wystawy są portrety stworzone przez artystów polskich, którzy większości wykonali je specjalnie na jubileusz setnych urodzin Tony’ego Halika, a także wybrane ilustracje Magdaleny Kozieł-Nowak z książki dla dzieci Mirosława Wlekłego „Przygoda dzika Toniego Halika”.
Wystawę będzie można oglądać od 30.01.2021 (Całodzienne) — 04.07.2021 (Całodzienne) w Muzeum Podróżników, ul. Franciszkańska 9. Ekspozycja dostępna będzie w zależności od aktualnych obostrzeń epidemicznych. Jej organizatorem jest Muzeum Okręgowe w Toruniu.
