Architektura, która tworzy więzi. Riken Yamamoto laureatem nagrody Pritzkera 2024
Przyznano najważniejsze wyróżnienie architektoniczne na świecie, nazywane często architektonicznym Noblem. Laureatem tegorocznej nagrody Pritzkera jest japoński architekt Riken Yamamoto.
Autor: MB
Jury nagrody Priztkera w swoim uzasadnieniu podkreśliło zaangażowanie Rikena Yamamoto w tworzenie za pomocą architektury więzi społecznych oraz łączenie sfer publicznej z prywatną. Sam architekt zauważa, że wartość prywatności stała się czułym punktem w miastach, podczas gdy w rzeczywistości członkowie społeczności powinni wzajemnie się wspierać. Yamamoto definiuje społeczność jako "uczucie dzielenia jednej przestrzeni". Jak zauważają jurorzy nagrody, dekonstruuje on tradycyjne pojęcia wolności i prywatności, odrzucając jednocześnie długotrwałe warunki, które sprowadziły mieszkania do roli towaru bez związku z sąsiadami. W swoich projektach Yamamoto stara się łączyć to, co na pozór wydaje się odległe – różne kultury, historie i pokolenia.
"Dla mnie rozpoznanie przestrzeni oznacza rozpoznanie całej społeczności" – mówi Riken Yamamoto. "Obecne podejście architektoniczne podkreśla prywatność, negując konieczność relacji społecznych. Jednak możemy wciąż szanować wolność każdej jednostki, żyjąc razem w przestrzeni architektonicznej jako republika, sprzyjając harmonii między kulturami i fazami życia" – dodaje.
Yamamoto czerpie inspiracje z tradycyjnych japońskich drewnianych domów „machiya” oraz greckich „oikos”, domów popularnych w starożytnej Grecji. Budynki te istniały w połączeniu z miastem, w którym wspólnota i handel były podstawą życia każdej rodziny. Wierny tym zasadom zbudował własny dom „Gazebo” na wyspie Yokohama, tak by z tarasów i dachu móc być w kontakcie z sąsiadami.
Takie podejście widoczne jest też w większych projektach mieszkaniowych, w których nawet osoby żyjące w pojedynkę nie mieszkają w izolacji. Pangyo Housing w Korei Południowej to kompleks dziewięciu niskich bloków mieszkalnych z transparentnymi parterowymi woluminami, które nie narzucają żadnych z góry określonych rozwiązań, co sprzyja wzajemnej integracji między sąsiadami. Wspólna platforma na drugim piętrze zachęca do interakcji, oferując przestrzenie do spotkań, place zabaw, ogrody i mosty łączące poszczególne bloki mieszkalne. Kontekst społeczny architekt kontynuuje także w budynkach użyteczności publicznej i większych obiektach.
Riken Yamamoto jest 53. laureatem nagrody Pritzkera i 9. który pochodzi z Japonii. Urodził się w Pekinie w 1945 roku, pod koniec II wojny światowej jego rodzina została relokowana do Yokohamy, gdzie architekt mieszka do dziś. Studiował architekturę na Uniwersytecie Nihon oraz Akademii Sztuk Pięknych w Tokio i Uniwersytecie Tokijskim.
