MVRDV odmieniło ikonę brutalizmu. Piramida w Tiranie ponownie otwarta
W samym sercu stolicy Albanii stoi budynek, który stał się jednym z symboli bałkańskiego brutalizmu. Kiedyś w jego murach znajdowało się muzeum dyktatora Envera Hodży, dziś mieści się tam centrum kultury dostępne dla odwiedzających. Za tą spektakularną metamorfozą stoi holenderskie biuro architektoniczne MVRDV.
Kto choć raz odwiedził stolicę Albanii, ten z pewnością kojarzy charakterystyczny budynek w centrum miasta. Betonowy stożek w kształcie piramidy stał się jednym z jego symboli. Wybudowano go w 1988 roku jako muzeum Envera Hodży, jednego z najkrwawszych dyktatorów w historii Europy. Po upadku komunizmu w budynku mieściła się sala konferencyjna, słynny tirański klub nocny, stacja radiowa, a podczas wojny na Bałkanach – baza NATO.
Kolejne metamorfozy budynku zamieniły go w ciemny, nieatrakcyjny i mało przystępny dla mieszkańców sarkofag. Tematem publicznej debaty stały się losy tirańskiej ikony. W 2017 roku zadecydowano o jej przebudowie w centrum kultury. Konkurs wygrała uznana holenderska pracownia MVRDV, które słynie z postmodernistycznych rozwiązań w swoich projektach.
„Kiedy po raz pierwszy zobaczyłem jak młodzież z Tirany chodzi po budynku piramidy, byłem głęboko dotknięty jego symbolizmem i niewiarygodnym optymizmem” - mówi Winy Maas, jeden z założycieli biura MVRDV.
Architekci chcieli jak najbardziej uszanować oryginalną konstrukcję – piramida była najdroższym budynkiem jaki kiedykolwiek postawił ustrój komunistyczny. Powstała jednak w czasach, gdy Albańczycy żyli w ogromnej biedzie. Dlatego też z budynku zniknęły wszystkie elementy, które związane były z dyktaturą Hodży, zostało tylko kilka detali, które przypominają o ciemnej przeszłości piramidy.
Do betonowego monolitu architekci dodali kolorowe kubiki, które porozrzucane są dookoła budynku i w pobliskim parku. Mieszczą się w nich sale eventowe i pomieszczenia edukacyjne. Na stromej fasadzie budynku pojawiły się schody, które umożliwiają odwiedzającym miejsce spacer po piramidzie.
Niemal połowa kolorowych „pudełek” została przeznaczona na siedzibę instytucji edukacyjnej TUMO Tirana, która oferuje bezpłatne zajęcia pozalekcyjne dla młodzieży w wieku od 12 do 18 lat, w dziedzinach takich jak programowanie, robotyka, animacja, muzyka i film. Organizacja pomaga dostarczać edukację i możliwości, które mogą stanowić narzędzie przeciwko "drenażu mózgów", który zagraża gospodarce krajów, takich jak Albania. Druga połowa kolorowych plomb będzie dostępna dla odwiedzjących i będzie pełnić funkcję przestrzeni do wynajęcia dla kawiarni, restauracji, biur i laboratoriów start-upów, inkubatorów, przestrzeni studyjnych i nie tylko.
Projekt przebudowy budynku wpisuje się filozofię gospodarki o zamkniętym obiegu. Zamiast niszczyć strukturę, jej wytrzymała betonowa konstrukcja została zaadaptowana do nowych potrzeb. Ponieważ większość struktury jest otwarta na otoczenie przez większość roku, jedynie dodane kolorowe kubiki, muszą być klimatyzowane, co ogranicza zużycie energii.
