Pałac Saski, Pałac Brühla i kamienice przy ul. Królewskiej. Znamy projekt odbudowy
Pałac Saski, Pałac Brühla i kamienice przy ul. Królewskiej 6, 8 i 10/12 w Warszawie w okresie II Rzeczypospolitej Polskiej mieściły jedne z najważniejszych instytucji kraju, w tym Sztab Generalny Wojska Polskiego oraz Ministerstwo Spraw Zagranicznych. Podczas II wojny światowej zostały zniszczone, lecz w 2021 roku podjęto decyzję o odbudowie budynków. Ogłoszono konkurs architektoniczno-urbanistyczny na przygotowanie jej koncepcji, którego zwycięzcami okazali się architekci z pracowni WXCA. Oto nagrodzony projekt!
Zgodnie z założeniami określonymi w warunkach konkursowych, architekci WXCA zaproponowali zespół brył o formie zewnętrznej oddającej stan Pałacu Saskiego, Pałacu Brühla oraz przylegających kamienic przy ulicy Królewskiej z 1939 roku – z zewnętrznymi proporcjami całego zespołu, tektoniką fasad oraz z zastosowaniem tradycyjnych materiałów wykończeniowych. Projekt zakłada ekspozycję zachowanych, oryginalnych elementów dekoracyjnych.
Najbardziej okazałym reliktem, a jednocześnie tym o najbardziej doniosłej symbolice, jest centralna część kolumnady pomiędzy dwoma skrzydłami Pałacu Saskiego – Grób Nieznanego Żołnierza. W koncepcji pracowni WXCA pomnik został wyraźnie wyodrębniony od zrekonstruowanej części kolumnady. Parter sąsiadujących z nim skrzydeł będzie przestrzenią ekspozycji zabytkowego podziemia pałacu.
31 sierpnia 1939 roku to dla architektów bezpośredni, choć nie jedyny punkt odniesienia – konkretny moment w kilkusetletnim, złożonym procesie. Architekci WXCA precyzyjnie śledzą ten proces, rekonstruując losy pałaców Saskiego i Brühla, które układają się w serię zdarzeń i przeobrażeń, w dynamiczną koncepcję architektury jako opowieści, a nie tylko materii. W ujęciu tym moment odbudowy nigdy nie jest jedynie powrotem do przeszłości, a dialogiem z pamięcią wypowiadanym językiem współczesności.
W nagrodzonej koncepcji przedsięwzięcie odbudowy z dostosowaniem wnętrz do współczesnych funkcji użytkowych pomyślane zostało jako okazja do uporządkowania wewnętrznej struktury całego kompleksu budynków, a przy tym wykreowania dodatkowej wartości społecznej i urbanistycznej.
Architekci zaproponowali układ wewnętrznych dziedzińców – pierwotnie pełniących funkcje zaplecza – jako połączonych ze sobą przestrzeni publicznych. Dziedzińcom nadano współczesny wyraz architektoniczny, odwołujący się do proporcji i geometrii historycznych form. Połączone ze sobą w system miejskich wnętrz o różnych profilach i funkcjach, integrują poszczególne obiekty w obrębie kompleksu, a także sam kompleks z jego zewnętrzem – placem i parkiem. Dzięki temu obiekty nie tylko stanowić będą urbanistyczną ramę dla reprezentacyjnego placu Piłsudskiego i dopełnienie Osi Saskiej, ale też otworzą się na miasto i jego mieszkańców.
