Wszystko przez pomidora! - o własnym warzywniku opowiada Joanna Żytkowska

Czy uprawa warzywnika jest naprawdę taka łatwa? „Po prostu posadź” i już?

Tak, uważam, że tak właśnie jest. Potrzeba dosłownie podstawowej wiedzy, by zacząć i już w pierwszym roku zbierać własne warzywa. Każdy z nas tak zaczynał. Ja akurat posadziłam pomidora na balkonie. Wystawa południowo-zachodnia, upał, sucho, oczywiście podlewałam, ale nawet nie wiedziałam, że takiego pomidora warto nawozić. A jednak udało się, przez całe lato zbieraliśmy pyszne pomidorki koktajlowe. Było ich tyle, że nawet zrobiliśmy pierwsze przetwory. Jak patrzę na to z dzisiejszej perspektywy to łapię się za głowę na myśl, ile popełniłam błędów. Jednak paradoksalnie to one stanowią o mojej dzisiejszej sile – sprawdzając co zrobiłam nie tak, przy okazji przyswoiłam ogrodniczą wiedzę. Oczywiście im więcej wiemy, tym większy i zdrowszy plon, łatwiej uniknąć błędów. Jednak najważniejsze to zacząć, obserwować rośliny, wprowadzać poprawki, starać się działać tak, by ogród był jak najbliższy naturze. Jeśli od razu będziemy chcieli zacząć z dużym terenem, wieloma warzywami i jeszcze np. działaniem wg ostrych kryteriów jednego z kanonów ekologicznej uprawy, możemy być przytłoczeni. Robiąc to krok po kroku, rozkładając naukę na kilka sezonów, na pewno damy radę. Rośliny mają w sobie ogromną wolę życia, chcą rosnąć, wystarczy tylko dać im ziemię, podlewać i czasami nakarmić nawozem. Więc tak, to dosyć proste.

Muszę przyznać, że sama postanowiłam zostać tej wiosny miejską ogrodniczką. Zbiłam skrzynki na warzywa, włączyłam Pani podcast... i wpadłam w panikę, że tak naprawdę muszę się chyba dużo nauczyć. To chyba właśnie to przytłoczenie i nadmiar informacji, a chciałabym już mieć najlepiej za tydzień gotowe plony. Od czego najlepiej zacząć swoją przygodę z uprawami? Rzucać się na pomidory, bakłażany, a może wsadzić marchewkę?

Najważniejsze to się nie bać, tylko działać! Nawet jeśli popełnimy błędy, to małe szanse, żeby warzywa w ogóle nie urosły. Raczej będą słabsze, plon trochę mniejszy, kształt może nie idealny, ale będą! Trzeba pamiętać, że warzywnik, to nie konkurs piękności, chodzi przecież o zbiory, a nie wyhodowanie perfekcyjnej marchewki. Szczególnie w pierwszych latach nie to powinno być celem. Każdy, kto zdecydował się na własną uprawę warzyw już może czuć się wygrany. Smak warzyw prosto z ogródka jest o niebo lepszy niż tych ze sklepu, bo najsmaczniejsze są chwilę po zebraniu. To też niesamowity komfort i wielka przyjemność móc w trakcie gotowania zupy wyskoczyć do ogródka po świeży lubczyk czy pietruszkę. O własnych warzywach wiemy wszystko, znamy je od nasionka do zbiorów. Nawet warzywa z ekocertyfikatami rzadko dają nam taką pewność.Dobrym sposobem jest rozpoczęcie przygody z własnym warzywnikiem od kilku roślin łatwych w uprawie, a kiedy już dobrze poznamy ich potrzeby i nasze możliwości jeśli chodzi o opiekę nad ogródkiem, to w kolejnym sezonie wprowadzanie nowych odmian. Pomidory, szczególnie koktajlowe, to świetne warzywo na start. Jedynym problemem może być ich podatność na zarazę ziemniaka, która potrafi w kilka dni zniszczyć dorodne rośliny. Najłatwiej jej uniknąć zapewniając pomidorom osłonę. Kolejnym takim warzywem jest papryka, która wymaga minimalnego zaangażowania, by wydała przyzwoity plon. Buraczki, marchewka, pietruszka, to warzywa, które z powodzeniem możemy uprawiać nawet na balkonie, trzeba tylko pamiętać o głębokości donic lub doborze odmian przeznaczonych do pojemników. Cukinia, jeśli tylko ma żyzną ziemię i wilgoć będzie owocowała w zasadzie do jesieni. Dynia podobnie. Fasolka szparagowa i tyczna oraz zielony groszek urosną niemal wszędzie – dużo słońca i wilgotna gleba i przez kilka tygodni będziemy cieszyć się ze świeżych strączków. Różne odmiany sałaty, koper i rukola, to też warzywa łatwe w uprawie. Do tej grupy dodałabym jeszcze ogórki, choć one niestety bywają podatne na choroby.

Dziś bardzo dużo ludzi chce uprawiać warzywa własne i owoce. Jak Pani myśli skąd ten trend?

Świat doszedł do takiego etapu, że zaczął nas przerażać. Egzotyczne owoce płyną i lecą do nas z drugiego końca świata po to, by wiele z nich zgniło na półkach supermarketu. Ktoś zadaje sobie trud, by obrać pomarańczę ze skórki, a następnie zapakować ją w plastik, po to, żeby nam, konsumentom, było wygodniej. Truskawki, maliny są dostępne przez cały rok. Po początkowym zachwycie, patrząc na to zaczęliśmy się pukać w głowę. Podróżując dotarliśmy do rajskich plaż, a tam nie tylko palmy pochylające się nad oceanem, ale też tony śmieci wyrzuconych przez morze. Do niedawna o zmianach klimatu, pestycydach, czy antybiotykach w wodzie, skażeniu gleby grzmiały tylko organizacje ekologiczne i naukowcy, dziś coraz częściej widzimy to na własne oczy. Covidowe lockdowny też zrobiły swoje. Mam wrażenie, że zaczęliśmy się budzić…

I chcemy coś zmienić!

Tak, chcemy być zmianą, zacząć od siebie, być bliżej natury. Własne warzywa, uprawiane ekologicznie, doskonale wpisują się w tę potrzebę. Nie bez znaczenia jest też wpływ choćby najmniejszego ogródka na nasze zdrowie fizyczne i psychiczne. To nie tylko dostęp do zdrowych warzyw, gimnastyka przy opiece nad nimi, ale też poczucie sprawczości i wpływu, które doskonale oddziałują na nasze zestresowane umysły.

Rzeczywiście przeczytałam w Pani e-boku, że „kiedy staliście się właścicielami działki, nie byliście przekonani co do tego, że zbudujcie na niej dom, jednak co do warzywnika wątpliwości w ogóle nie mieliście”. Przypuszczam, że dziś wasza uprawa warzyw wygląda imponująco.

Dziś nasz warzywnik łącznie ma nieco ponad 100m2, składa się z czterech części, dwóch na poziomie gruntu i dwóch na dachu. Wymusiła to lokalizacja domu, nigdzie w ogrodzie nie było wystarczająco dużo miejsca na jeden, duży ogródek. Wszędzie uprawiamy warzywa w skrzyniach, na zasadzie tzw. wyniesionych grządek. W przypadku dachu to oczywiste rozwiązanie, w przypadku gruntu było trochę koniecznością - okazało się, że w miejscu, gdzie chcemy założyć warzywnik ziemia jest pełen gruzu i jego wykopanie zajęłoby mnóstwo czasu. Jednak taka organizacja warzywnika bardzo nam się sprawdza, grządki są wyższe, jest mniej schylania i mniej bólu pleców. Mamy też dwie szklarnie, jedną na dole, jedną na dachu. To pokazuje, że jeśli ktoś chce uprawiać warzywa, to znajdzie sposób, brak wielkiego ogrodu nie jest przeszkodą.

Jak Pani zdobywała wiedzę o uprawie warzyw i owoców?

Wychowałam się w domu z ogrodem, warzywnik zawsze przy nim był, ale bardzo nie lubiłam w nim pracować, to było dla mnie jak kara. Być może podświadomie zapamiętywałam z tamtego czasu pewne rzeczy, jak pielić warzywa, jak odróżniać chwasty, to których warzyw rozsadę kupić, a które można wysiać samemu w domu czy wprost do gruntu, podstawy. Całej reszty nauczyłam się sama, sezon po sezonie. Każdy rok z własnym warzywnikiem to niesamowita lekcja. Sprawdzając jakie choroby, czy szkodniki zaatakowały warzywa, dlaczego marchewka się rozwidla, naturalnie chłonie się wiedzę. Porażki bardzo oddziałują na moją ambicję, w takich sytuacjach jeszcze bardziej chcę wyhodować warzywo, które się nie udaje.

Tak było z bakłażanami. Przez trzy sezony kilkanaście pięknych sadzonek dało mi tylko jeden owoc. Zaczęłam dociekać, jaka może być tego przyczyna, w kolejnym sezonie kupiłam kilka rożnych odmian, zapewniłam tym roślinom ciepłe, zaciszne miejsce, dobry nawóz i całe lato jedliśmy musakę z własnych bakłażanów.

Mam też w sobie instynkt eksperymentatora, lubię sprawdzać czy uda mi się wyhodować warzywo z innej części świata, to też bardzo poszerza ogrodnicze horyzonty. W moim warzywniku uprawiam melony, bataty, fasolnik chiński i azjatyckie kapusty, w tym roku będą japońskie ogórki. Zanim posieję te nietypowe warzywa sprawdzam jakich warunków potrzebują i je im zapewniam. Uwielbiam te dni, gdy zbieram z nich plon, to dla nas takie małe święto. Kolekcjonuję książki ogrodnicze, prenumeruję czasopisma, oglądam wszystkie możliwe programy na ten temat. Zimą chłonę wiedzę, która potem przydaje mi się w sezonie.