Nie przegap: Wystawa „Republika cyników – plac Defilad” w MSN-ie w Warszawie
Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie zaprasza na wystawę, w ramach której zamieniono monumentalną klatkę schodową muzeum w pulsujące centrum sztuki performatywnej. „Republika cyników – plac Defilad” to najnowszy projekt instytucji, realizowany we współpracy z wiedeńską Kolekcją Kontakt. Performanse, filmy i nagrania dźwiękowe tworzą immersyjną instalację, która rezonuje z przestrzenią gmachu przy placu Defilad. Kuratorem wystawy jest Pierre Bal-Blan — francuski eseista i jeden z najważniejszych europejskich badaczy sztuki performansu. Towarzyszy jej intensywny program wydarzeń na styku sztuki i kina. Ekspozycja jest czynna do 8 czerwca.
Od niedzieli, 11 maja, „Republikę cyników" można zobaczyć w cenie biletu na „Wystawę niestałą. 4 × kolekcja”. Wydarzenia z programu performatywnego realizowane na parterze Muzeum, są dostępne bezpłatnie.
Republika cyników
Wystawa prezentuje niematerialne dzieła sztuki – performanse, protokoły, filmy i nagrania dźwiękowe – pochodzące ze zbiorów Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie oraz Kolekcji Kontakt z Wiednia. Prace te można oglądać zarówno na pionowej ekspozycji usytuowanej w monumentalnej klatce schodowej, jak i w ramach programu performatywnego, projekcji filmowych oraz wideoklubu. Wszystkie te elementy tworzą spójną całość zatytułowaną „Republika cyników”.
Celem wystawy jest zaproponowanie alternatywnego spojrzenia na historię praktyk performatywnych. Punktem wyjścia jest hipoteza, że performatywność – a przynajmniej postawa performatywna – istniała już w starożytności. Szczególną rolę odegrała tu filozofia cynicka, reprezentowana przez postacie takie jak Diogenes z Synopy (413–323 p.n.e.) i Hipparchia z Maronei (ok. 346–280 p.n.e.). Cynicy postulowali życie zgodne z naturą, odrzucenie społecznych konwencji, dążenie do samowystarczalności (autarkii) i naśladowanie instynktownego zachowania zwierząt. Ich filozofia nie była przekazywana w formie teorii, lecz poprzez działanie: gesty, publiczne postawy, zachowanie wobec innych oraz słowa, które stawały się czynami.
Ekspozycja wertykalna w klatce schodowej MSN-u
Ekspozycja zbudowana jest wokół pionowej instalacji usytuowanej w centrum monumentalnej klatki schodowej Muzeum. Na wieży skonstruowanej z rusztowań prezentowane są prace wideo z wiedeńskiej Kolekcji Kontakt oraz Filmoteki Muzeum Sztuki Nowoczesnej – zbioru obejmującego blisko 900 filmów autorstwa polskich artystów działających w obszarze sztuk wizualnych w XX i na początku XXI wieku. Zwiedzający, przemieszczając się po schodach, stopniowo odkrywają kolejne dzieła, stając się zarazem uczestnikami aktu performatywnego.
– Instalacja zgłębia koncepcję społeczeństwa kontroli, przedstawioną przez Michela Foucaulta w pracy Nadzorować i karać. Narodziny więzienia. Książka, napisana wkrótce po pobycie filozofa w Warszawie w 1958 roku, w cieniu Pałacu Kultury, dotyczy internalizacji norm i zasad społecznych, a jako metaforę dyscyplinującej władzy traktuje architekturę panoptyczną – której model realizuje również budynek podarowany miastu przez Stalina – tłumaczy kurator Pier Bal-Blanc. – W Republice cyników – plac Defilad prace są prezentowane na tymczasowej konstrukcji, rusztowaniu ustawionym w sercu Muzeum, w kontekście sąsiadującego z MSN-em Pałacu Kultury. Artystki i artyści podważają ustalone zbiorowe normy i – świadomie lub nie – wskrzeszają zasady starożytnej filozofii cynickiej, które rezonują ze współczesnymi wyzwaniami społecznymi i klimatycznymi.
Trwająca pięć tygodni wystawa została podzielona na pięć tematów, które nawiązują do filozofii cyników:
- Poniżenie: krytyczna alternatywa dla rywalizacji
- Bezwstyd: antycypacja stanu natury
- Ubóstwo: autarkia, etyka zwierzęcości
- Ciężka próba: praca wolna od negatywnych, stygmatyzujących cech
- Zamęt: eksperymentalna metoda na teraźniejszość
O kolekcji Kontakt w Wiedniu
Kolekcja Kontakt powstała w 2004 roku jako stowarzyszenie non profit, które zajmuje się zjawiskami w sztuce Europy Środkowej, Wschodniej i Południowej, niedostatecznie opisanymi przez historię sztuki. Nazwa Kolekcji jest hołdem oddanym Júliusowi Kollerowi, który w latach 60. zaczął tworzyć cykl prac zatytułowanych zbiorczo KONTAKT (Antihappening). Swoim poszukiwaniem nowych perspektyw i alternatywnych sposobów działania Koller zainspirował stowarzyszenie do tego, by przy okazji jubileuszu dwudziestolecia postawić pytania o scenariusze przyszłości – zarówno z perspektywy artystycznej, jak i instytucjonalnej, odnosząc się do prac niematerialnych, które składają się na znaczną część kolekcji. Jest to też powód, dla którego na wystawie nie pojawia się fizycznie żadna z prac z Kolekcji Kontaktu, które reprezentowane są na niej poprzez koncepcje artystyczne i idee uwiecznione na filmach, w pracach dźwiękowych, performansach i manifestach.
Kurator: Pierre Bal-Blanc
Współpraca kuratorska ze strony MSN-u: Sebastian Cichocki
Partnerzy wystawy: Kolekcja Kontakt, Erste Fundation, Ertse Group
Więcej:
