SEN MASZYNY. Nowa odsłona "BMW Art Club. Przyszłość to sztuka"
To już piąta odsłona flagowego projektu artystycznego marki BMW. Do tegorocznej edycji „BMW Art Club. Przyszłość to sztuka” zaproszono studio NOVIKI. W ramach współpracy powstał SEN MASZYNY, wielowątkowa opowieść o halucynacjach AI, jej marzeniach i ludzkich snach. Przekraczając granicę między technologią a człowiekiem projekt skłania do refleksji na temat kreatywnego potencjału sztucznej inteligencji. Partnerem tegorocznej edycji BMW Art Club jest Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. SEN MASZYNY jest dostępny dla publiczności do 31 sierpnia 2024 roku.
„Marzy mi się ogród przyszłości”
„BMW Art Club. Przyszłość to sztuka” od pierwszej edycji w 2018 roku koncentruje się na punktach styku sztuki i nowych technologii - eksploruje efekty połączenia twórczej wyobraźni z precyzją zaawansowanych technologii. Tegoroczna odsłona podejmuje temat potencjału, jaki niesie za sobą kreatywna strona sztucznej inteligencji.
Punktem wyjścia dla projektu SEN MASZYNY studia NOVIKI są halucynacje AI. To zjawisko, które polega na generowaniu przez algorytmy odpowiedzi niemających podstaw w danych, którymi zostały zasilone. Przybierają one różne formy: odniesień do nieistniejących książek realnych autorów, surrealistycznych obrazów czy wykreowanych zdarzeń. Halucynacje algorytmów często traktowane są jako błąd systemu, technologiczny glitch. NOVIKI w ŚNIE MASZYNY przyglądają się temu zjawisku porównując je do ludzkiego śnienia. Sen bowiem również jest twórczą interpretacją, a czasem nadinterpretacją, danych.
"Celem BMW Art Club jest pokazywanie wzajemnej relacji sztuki współczesnej i nowych technologii. Technologia od zawsze pomaga nam one kształtować rzeczywistość, a sztuka pozwala nam ją zrozumieć i zbudować z nią emocjonalne więzi. W tym roku w artystyczny sposób ukazujemy przenikanie się tych dwóch porządków. A także to, że technologia, paradoksalnie, może nam pomóc zbliżyć się do natury, zamiast nas od niej izolować" – mówi Kacper Studencki, Dyrektor Marketingu BMW w Polsce.
Tradycyjnie już BMW łączy siły z wiodącą instytucją kultury w Polsce, by wspólnie zaoferować nowatorskie wydarzenie kulturalne. SEN MASZYNY rozgrywa się równolegle w dwóch punktach Krakowa. Pierwszy z nich to przestrzeń wystawiennicza MOS Teatru im. Juliusza Słowackiego (ul. Rajska 12), gdzie prezentowany jest esej filmowy w formie opracowanej przez NOVIKI multimedialnej wystawy. Drugi to ogród Teatru im. Juliusza Słowackiego(plac Świętego Ducha 4), który w ramach projektu zostanie zrewitalizowany przez krakowskich architektów zieleni według koncepcji artystów.
Wyśniony esej filmowy
Esej filmowy SEN MASZYNY przybiera postać multimedialnej, immersyjnej wystawy, wypełniającej przestrzeń wystawienniczą MOS Teatru im. Juliusza Słowackiego. NOVIKI połączyli sekwencje nakręcone na planie filmowym z halucynacjami algorytmów. Nie jest to obraz stworzony przez sztuczną inteligencję, a film o niej samej, zrealizowany przy wykorzystaniu jej potencjałów. Inteligentne systemy przetwarzania danych są jednocześnie bohaterem filmu i przedmiotem badań artystów.
Narracja eseju ma strukturę podróży, która odbywa się zarówno w przestrzeni fizycznej, jak i w rzeczywistości snu. Płynną tożsamość ma także narrator/narratorka filmu - postać, która prowadzi nas przez wątki rozwijane w ŚNIE MASZYNY. Wśród nich znajdziemy zarówno Teatr im. Juliusza Słowackiego, potraktowany jako metafora fabryki snów, jak i ogród – miejsce kreacji tworów przekraczających granicę między tym co biologiczne, a technologiczne.
"Badając relację ludzkiej świadomości i sztucznej inteligencji, NOVIKI zabierają głos w kluczowej debacie cywilizacyjnej współczesności. Tradycyjne zdobycze techniki służyły do konstruowania instrumentów pozwalających człowiekowi szybciej się przemieszczać, sprawniej się komunikować, wydajniej produkować, dokładniej widzieć, precyzyjniej liczyć. Sztuczna inteligencja jest pierwszą technologią, która w niedalekiej przyszłości może razem z nami myśleć, a nawet współodczuwać. Możliwe, że już teraz może tworzyć i śnić" – mówi Stach Szabłowski, kurator „BMW Art Club. Przyszłość to sztuka”.
Cybernetyczny ogród
„Marzy mi się ogród przyszłości” – odpowiada w eseju filmowym tytułowa maszyna. Jej sen zostaje zrealizowany w rzeczywistości, bowiem drugim, obok eseju filmowego, elementem SNU MASZYNY jest doświadczenie dźwiękowe w zielonej przestrzeni ogrodu Teatru im. Juliusza Słowackiego przy placu Świętego Ducha. To miejsce ukryte w samym centrum Krakowa, do tej pory zamknięte dla publiczności. W ramach tegorocznej edycji BMW Art Club, ogród zostanie zrewitalizowany i otwarty na czas trwania projektu. Do jego aranżacji NOVIKI zaprosili Kubę Kuleszę – agrocybernetyka związanego z interdyscyplinarnym kolektywem eksperckim Grupa Robocza, który zajmuje się teorią oraz praktyką projektowania opartego na synergii elementów technologicznych i naturalnych. Projekt ogrodu przygotowała architektka zieleni – Anna Gałecka–Drozda. Będzie to zielona oaza oferująca przeżycie artystyczne w miejscu, które daje wytchnienie od miejskiego zgiełku i pozwala na swobodną refleksję nad zmianami cywilizacyjnymi.
Kolektyw artystyczny przyszłości
NOVIKI to studio powołane przez duet absolwentów Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie, Katarzynę Nestorowicz i Marcina Nowickiego. W swojej praktyce twórczej łączą sztuki wizualne z badaniami nad wpływem technologii na kulturę.
Regularnie współpracują z renomowanymi instytucjami artystycznymi i naukowymi (m.in. z Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Nowym Teatrem, Het Nieuwe Instituut w Rotterdamie, Królewską Akademią Sztuk Pięknych w Hadze, Chelsea College of Arts, St. Andrews University, National Taipei University of Technology w Tajwanie). Są zaangażowani w prace międzynarodowych zespołów badawczych, takich jak Traces and Technology, prowadzony w ramach programu TRACTS, czy SPACE-Gov, międzysektorowy projekt mający na celu rozwój sieci ekspertów w zarządzaniu przestrzenią kosmiczną.
"Nasza praktyka często opiera się na pracy zespołowej. Włączenie do niej sztucznej inteligencji traktujemy jako rozwinięcie tej filozofii współpracy. W kontekście AI nie używamy już terminu „narzędzie”, coraz częściej określamy ją jako partnera w procesie twórczym; poszerzającego horyzonty, dającego zupełnie inną perspektywę. W ŚNIE MASZYNY ta współpraca odbywa się na każdej płaszczyźnie: w pracy z zespołem aktorskim Teatru im. Juliusza Słowackiego czy przy projektowaniu ogrodu przy placu Świętego Ducha" – mówią NOVIKI, Katarzyna Nestorowicz i Marcin Nowicki.
W przygotowanie SNU MASZYNY zaangażowane były osoby z pogranicza wielu dziedzin. Zespół aktorski Teatru im. Juliusza Słowackiego wystąpił w eseju filmowym i nadał marzeniom sennym ludzką postać. Architekci zieleni stworzyli projekt rewitalizacji ogrodu, estetycznie nawiązujący do stylistyki i wątków eseju filmowego. Programiści i technologowie zadbali o najwyższą jakość technologiczną całego projektu. Algorytmy sztucznej inteligencji halucynowały o każdym elemencie doświadczenia.
Muzykę oraz sound design SNU MASZYNY zrealizowała Zoi Michailova, artystka audio, kompozytorka i DJ-ka na scenie klubowej występująca jak Facheroia. Michailova związana jest z queerowo-feministycznym kolektywem KEM oraz Centrum Kultury Włączającej Teatr 21. Ma na koncie współpracę z czołowymi instytucjami sztuki (m.in. Centrum Sztuki Współczesnej – Zamek Ujazdowski, Muzeum Sztuki Nowoczesnej) i festiwalami (Warszawa w Budowie, Ephemera, Malta Festival Poznań).
Nowy wymiar partnerstwa. BMW łączy siły z Teatrem im. Juliusza Słowackiego
Szczególnym współtwórcą SNU MASZYNY jest Teatr im. Juliusza Słowackiego w Krakowie. W realizacji eseju filmowego wzięli udział aktorki i aktorzy Teatru: Lidia Bogaczówna, Marta Konarska, Daniel Malchar i Antek Sztaba. W zdjęciach filmowych wykorzystane zostały również zabytkowe wnętrza gmachu Teatru, który stał się jednym z bohaterów opowieści. Wzniesiony pod koniec XIX wieku, monumentalny, bogaty w ornamenty budynek, dziś zaliczany jest do najcenniejszych zabytków w Europie. Jednocześnie stanowi siedzibę jednej z najciekawszych instytucji kultury w Krakowie.
Esej filmowy w przestrzeni wystawienniczej MOS Teatru im. Juliusza Słowackiego oraz ogród i doświadczenie dźwiękowe przy placu Świętego Ducha są dostępne codziennie do 31 sierpnia 2024 roku w godzinach od 10:00 do 21:00.
BMW jako organizator udostępnia bezpłatnie wszystkie elementy wydarzenia.
Więcej informacji o „BMW Art Club. Przyszłość to sztuka” znajduje się na stronie: www.bmw.pl/art-club.
