Za terakotową kotarą. 50 – metrowe mieszkanie, które wypełniły kolory ziemi i lokalne rzemiosło
Odwiedzamy jedno z socmodernistycznych osiedli w dzielnicy Grbavica w Sarajewie. Tu, w typowym dla tej części miasta bloku z szarej płyty, pracownia Project V Architecture stworzyła projekt wnętrza, który stawia na zrównoważone materiały i czerpie z lokalnego rzemiosła oraz tożsamości kraju wciąż odradzającego się po wojnie.
Sarajewo, mocno naznaczone wydarzeniami z lat 90., wciąż boryka się z bliznami przeszłości, które pozostawiła na nim wojna bałkańska. Projekt „Zemlja”, co w języku bośniackim oznacza „ziemia” lub „kraj”, jest symbolem nadziei na nowe, zrównoważone podejście do odbudowy. Mieszkanie znajdujące się w dzielnicy, która nosi ślady oblężenia miasta, przywraca poczucie domu i wspólnoty. Dla architektów ważne było także, by projekt podkreślał, że odbudowa fizyczna może również wspierać odbudowę społeczną i psychiczną.
W niewielkim mieszkaniu o powierzchni 50 m. kw. kluczowym wyzwaniem było stworzenie przestrzeni dostosowanej do życia pary o różnych potrzebach. Usunięto trzy ściany działowe, łącząc cztery małe, ciemne pokoje w jedną przestronną, jasną przestrzeń. Za pomocą zasłon z wełny w terrakotowym kolorze, które zawieszono na ruchomych szynach, udało się uzyskać pięć elastycznych stref mieszkalnych. Zasłony te działają jak teatralne kotary, umożliwiając mieszkańcom tworzenie intymnych bądź otwartych przestrzeni, a także regulację widoczności z zewnątrz.
Nawet gdy zasłony wydzielają jeden obszar mieszkalny, przestrzeń zachowuje wrażenie głębi, a każda wydzielona strefa zdaje się tak duża jak całe mieszkanie. To subtelne zjawisko sprawia, że wnętrze staje się bardziej dynamiczne, zapewniając różnorodność doznań przestrzennych.
Projekt opiera się na trzech wyspach meblowych, które zostały zaprojektowane jako trwałe, funkcjonalne elementy wnętrza. Te unikatowe meble, wykonane z naturalnych materiałów takich jak ziemia, drewno bukowe i marmur, wyznaczają kluczowe funkcje mieszkania: przestrzeń do życia, pracy, snu i spożywania posiłków. Najbardziej charakterystycznym elementem jest stół wykonany z ubitej ziemi, który stanowi centralny punkt życia codziennego, a także wyznacza granice między różnymi obszarami mieszkalnymi.
Projekt wnętrza to manifestacja zrównoważonej architektury. Mieszkanie jest prawdziwym „geologicznym artefaktem”, w którym ślady ludzkiej ręki są widoczne na wykończeniach z naturalnych materiałów, takich jak glina i drewno. Lokalnie pozyskiwane drewno bukowe i dębowe, a także gliniane tynki ścienne firmy Claytec, nadają wnętrzu bogatą fakturę i naturalne ciepło. Co więcej, materiały te poprawiają jakość powietrza i regulują wilgotność, co zmniejsza zapotrzebowanie na ogrzewanie w zimowe dni w Sarajewie.
Projekt wnętrza to manifestacja zrównoważonej architektury. Mieszkanie jest prawdziwym „geologicznym artefaktem”, w którym ślady ludzkiej ręki są widoczne na wykończeniach z naturalnych materiałów, takich jak glina i drewno. Lokalnie pozyskiwane drewno bukowe i dębowe, a także gliniane tynki ścienne firmy Claytec, nadają wnętrzu bogatą fakturę i naturalne ciepło. Co więcej, materiały te poprawiają jakość powietrza i regulują wilgotność, co zmniejsza zapotrzebowanie na ogrzewanie w zimowe dni w Sarajewie.
Ważnym aspektem projektu była praca z lokalnymi materiałami i rzemieślnikami z Bośni i Hercegowiny. Dzięki temu, „Zemlja" staje się nie tylko mieszkaniem, ale też platformą do odbudowy relacji między lokalnymi społecznościami a ich naturalnym środowiskiem, przeciwdziałając dominacji importowanych, nieekologicznych materiałów.
„Renowacja starych budynków jest równoznaczna z odnową społeczeństwa. Jest to jeden z pierwszych przykładów współczesnej zrównoważonej architektury w Bośni i Hercegowinie. Poprzez proces metamorfozy małego mieszkania stworzyliśmy swego rodzaju "oazę", która stanowi inny i spokojny świat w kontraście do otaczającego nas chaosu” - mówią architekci.
Nie można również zapomnieć o detalu jakim jest balkon, wykończony elementami z drewna świerkowego, który symbolicznie i fizycznie łączy mieszkańców z naturą oraz miejskim otoczeniem.
Za projektem „Zemlja” stoi pracownia Project V Architecture, międzynarodowe studio architektoniczne z Sarajewa, które tworzą Vernes Causevic i Lucy Dinnen. Biuro od lat promuje zrównoważoną architekturę oraz jej społeczne zaangażowanie. Studio zdobyło liczne nagrody, w tym prestiżową Grand Prix na Collegium Artisticum BiH 2024 oraz International LafargeHolcim European Silver Award for Sustainable Construction.
