Architektura DIY od IKEA
Współczesny świat stawia czoła wielu wyzwaniom związanym z postępującym kryzysem klimatycznym. Pandemia i lockdown dodatkowo uświadomiły nam, jak istotne dla funkcjonowania społeczeństwa jest dbanie o środowisko naturalne. W końcu nie tylko umożliwia ono życie na Ziemi, ale także sprawia, że jest ono przyjemniejsze. Mając to na uwadze, IKEA podjęła działania, których celem jest rozpoczęcie dyskusji nad współczesną relacją ludzi z naturą. Szczególnie istotne okazały się dwie z podstawowych zasad stanowiących filar działalności marki – „Democratic Design” („Demokratyczny Dizajn”) i „flat packing” („pakowanie na płasko”).
10 dni na zmianę świata
W marcu 2022 roku marki IKEA Retail Sweden i Ingka Group ogłosiły globalny konkurs dla młodych projektantów. Zadanie polegało na zaprojektowaniu niedrogich i ekologicznych przestrzeni rekreacyjnych-schronień, dopasowanych do natury. Celem konkursu było zachęcenie uczestników i odbiorców ich projektów do refleksji nad swoim stosunkiem do przyrody oraz stworzenie rozwiązań sprzyjających połączeniu z naturą. Wyzwaniem był czas – projektanci mieli wykonać zadanie w ciągu 10 dni.
W organizacji konkursu udział wzięły uniwersytety: École Cantonale d'art de Lausanne (ECAL), Królewska Duńska Akademia Sztuk Pięknych, Uniwersytet w Lund i Massachusetts Institute of Technology (MIT). W skład jury weszli: Marcus Fairs, założyciel i redaktor naczelny Dezeen, przewodniczący jury, Anupama Kundoo, indyjska architektka i profesorka, Nelly Ben Hayoun, francuska projektantka, artystka i filmowczyni, Marcus Engman, dyrektor ds. finansowych z Ingka Group oraz Nikoline Dyrup Carlsen, architekt i założyciel Spacon & X.
Przyroda jest dla wszystkich
„Celem konkursu jest uzyskanie nowych perspektyw na rolę, jaką przyroda odgrywa w życiu ludzi oraz stworzenie dyskusji o tym, jak dzisiaj tę rolę postrzegamy i jak można rozwijać tę relację w naszych domach i miastach w przyszłości” – mówi Marcus Fairs. „Uczestnikom zlecono zaprojektowanie swoich propozycji w oparciu o te same zasady, na jakich IKEA projektuje wszystkie swoje produkty – co nazywamy Demokratycznym Dizajnem. Oznacza to równowagę między pięcioma aspektami, którymi są funkcja, forma, jakość, trwałość i niska cena” – dodaje Marcus Engman, Chief Creative Officer w Ingka Group.
Z tego względu jednym z wymogów konkursu było udostępnienie prac w kodzie „open source” („otwarty format”). Wszystkie zwycięskie projekty są udostępnione dla każdego do pobrania za darmo, co umożliwia zbudowanie i korzystanie z konstrukcji w każdym miejscu na świecie – podobnie jak z produktów IKEA. Atutem tego zabiegu jest także możliwość dokonania modyfikacji projektów w celu dostosowania ich do swoich potrzeb i lokalizacji.
Kolejnym wymaganiem projektu była możliwość zapakowania go na płasko. Ten charakterystyczny dla IKEA sposób pakowania zrewolucjonizował niegdyś rynek meblarski, umożliwiając łatwe przetransportowanie elementów produktu w dowolne miejsce. Kwestia ta ma również niemałe znaczenie z punktu widzenia zasad zrównoważonego rozwoju – w ten sposób zużywa się mniej materiału niż przy tradycyjnym pakowaniu wielkoformatowych mebli. Podobne założenie towarzyszy pracom powstałym w wyniku konkursu.
Powrót do natury
Ostatecznie pierwsze miejsce w konkursie przyznano Marcusowi Badmanowi (Szwecja) za projekt „Returning to nature” („Powracanie do natury”), na który składa się ścieżka, most i schronienie o strukturze przypominającej szyszkę.
Projektant stworzył drewnianą konstrukcję umożliwiającą jej użytkownikowi wytworzenie rytuału nawiązywania relacji z przyrodą. Do budynku prowadzi drewniana ścieżka, która pozwala głęboko doświadczyć piękna okolicznej natury. Do środka budynku wchodzi się po schodkach, które jednocześnie mogą służyć za zewnętrzne miejsce służące do relaksu. Wewnątrz konstrukcji można bezpiecznie można spędzić noc, wsłuchując się w odgłosy dzikiej przyrody, aby rano opuścić schronienie i powrócić do natury.
Drugie miejsce otrzymała Emma Jurczynsk (Stany Zjednoczone Ameryki) za projekt „Tree House” („Domek na drzewie”). To konstrukcja nawiązująca do idei domku za drzewie, czyli popularnego dziecięcego marzenia. W przeciwieństwie jednak do klasycznego domku, budynek autorstwa Emmy nie wymaga mocowania go na drzewie – można go wybudować w każdym miejscu. Do realizacji projektu używa się drewnianych desek, których forma pozwala na ponowne użycie po rozebraniu budynku.
Trzecią nagrodę otrzymał Otis Sloan Brittain za projekt „Cork Loop” („Korkowa pętla”). To kompaktowa i lekka konstrukcja modułowa, wykonana z korka i drewna, łatwa w transporcie i konfiguracji. Jej oryginalna forma umożliwia korzystanie z niej w dowolny sposób, ograniczony jedynie wyobraźnią. Przykładowo może być wykorzystywana jako ławka z daszkiem, idealne miejsce do odpoczynku po długiej, wyczerpującej wędrówce, akcesorium do zabawy, element ogrodzenia, leżak czy miejsce do ćwiczeń.
Ponadto wyróżniono projekty: „Poruous” autorstwa Jonasa Swienty’ego Andersena i Simona Strøyera (Dania), „Weavers House” Anny Tachado i Iana Alcazara (Filipiny/Australia) oraz „Thorpe” Nicholasa Davine’a, Jespera Olehna i Declana Ericksena (Dania).
Las w mieście
Zwycięskie projekty zostały wyprodukowane i zaprezentowane na wystawie „Re:imagining the future nature of outdoor living” („Ponowne wyobrażenie sobie przyszłości natury życia na zewnątrz”), zorganizowanej przez IKEA w ramach H22 City Expo w Helsingborgu w Szwecji. To trwające od 30 maja do 3 lipca 2022 roku wydarzenie organizowane przez miasto na rzecz innowacji i zrównoważonego rozwoju miast Skandynawii.
Nie mniej od architektonicznych eksponatów, ważne było ich otoczenie. Konstrukcje postawiono na obszarze zwanym SKOGEN, zaaranżowanym przez IKEA we współpracy z pracownią architektoniczną Spacon & X. Teren znajduje się w dzielnicy Oceanhamnen, tuż obok hali Magasin 405, skąd rozciąga się zachwycający widok na cieśninę Öresund.
Znajduje się tu swego rodzaju mobilny las przenośny, czyli ponad sto wypożyczonych od miasta drzew, które zamieniły betonowy skrawek przestrzeni w zieloną oazę. To sposób na szybkie zazielenianie przestrzeni, przy uwzględnieniu wysokich kosztów i długiego czasu wymaganych przy sadzeniu roślinności w standardowy sposób.
Tym samym IKEA nie tylko przypomniała o wadze zapobiegania skutkom kryzysu klimatycznego. Uświadomiła również, że działania te może i powinien podjąć każdy, bez względu na miejsce zamieszkania czy status materialny. W końcu natura rozwinie się tam, gdzie jej pozwolimy – z korzyścią zarówno dla ludzi, jak i całej planety.
