Zjawiskowa metamorfoza zabytkowej kamienicy w Poznaniu. Zyskała nową funkcję
Kamienica przy ul. Wieniawskiego 21/23 w Poznaniu przez wiele lat stała pusta i popadała w ruinę. Ten zabytkowy budynek z 1904 roku był jednym z najbardziej rozpoznawalnych elementów centrum miasta, co tylko potęgowało frustrację mieszkańców związaną z marnowaniem jego potencjału. Sytuacja zmieniła się niemal 10 lat temu, gdy Instytut Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk zakupił kamienicę od Urzędu Miasta Poznania i postanowił zaadaptować ją zgodnie z własnymi potrzebami.
Autor: JS
Zdjęcia: Szymon Kavka (zdjęcia wewnętrzne), Maciej Lulko (zdjęcia zewnętrzne)
Ze względu na zły stan techniczny budynku konieczne było pozyskanie znacznych funduszy na przeprowadzenie kompleksowych prac remontowych, co zajęło kilka lat. Ostatecznie ogłoszono przetarg na przebudowę willi w formule „zaprojektuj i wybuduj”, który wygrała firma DEMIURG.
Zadanie było wyjątkowo trudne – należało wkomponować nowoczesne laboratoria Instytutu Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk w 120-letnie, zabytkowe wnętrza. Dodatkowym wyzwaniem był fakt, że prace rozpoczęto w trakcie pandemii w 2021 roku, co znacząco utrudniało realizację projektu.
„Przez cały czas trwania inwestycji mieliśmy na uwadze to, że pomimo wszystkich nowoczesnych technologii i specjalistycznych rozwiązań, które musieliśmy wdrożyć ze względu na funkcję budynku, działaliśmy w zabytkowej tkance. Połączenie tradycji i nowoczesności to zawsze trudne zadanie, dlatego bardzo ściśle współpracowaliśmy z Miejskim Konserwatorem Zabytków w Poznaniu. Pani konserwator często bywała na budowie w trakcie realizacji i podejmowała decyzje dla dobra i ochrony obiektu. Dzięki temu zrealizowaliśmy z sukcesem wyjątkowy, jedyny taki budynek w Polsce, gdzie zabytkową kamienicę zaadaptowano na bardzo nowoczesną funkcję” – mówi Katarzyna Kulińska, kierowniczka ds. umów Demiurg.
Monumentalny gmach jest pełen pięknych detali architektonicznych, takich jak witraże, luksfery, sztukaterie wewnętrzne, w tym rozety i fasety, oraz bogato zdobione balustrady. Wszystkie te elementy zostały starannie odrestaurowane. Tam, gdzie stan techniczny uniemożliwiał ich zachowanie, wykonano nowe elementy, wiernie odwzorowując pierwotne wzory.
Prace konserwatorskie objęły również klatki schodowe, w których znajdują się zachwycające polichromie – wielobarwne, dekoracyjne malowidła z czasów budowy kamienicy. Na szczególną uwagę zasługują ozdobne posadzki w głównych sieniach klatek schodowych, które dziś można podziwiać w pełnej krasie.
Renowacji poddano także drzwi zewnętrzne i część drzwi wewnętrznych. Nowe wykonano na wzór istniejących. Zadbano o każdy detal, w tym mosiężne, ozdobne klamki w drzwiach i oknach. W budynku zachowały się również pierwotne kaloryfery, które zostały odrestaurowane.
Budynek został dostosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych poprzez dodanie zewnętrznego, przeszklonego szybu windowego, który umożliwia dostęp do wszystkich kondygnacji.
W laboratoriach zamiast tradycyjnych grzejników zastosowano klimakonwektory, które wraz z pozostałymi urządzeniami instalacyjnymi umieszczono pod sufitami. W pozostałych pomieszczeniach znajdują się klimakonwektory stojące. Cały obiekt wyposażono w system kontroli dostępu, obejmujący również windę.
Z uwagi na specjalistyczną funkcję budynku został on podłączony do kilku niezależnych źródeł zasilania, aby zapewnić ciągłość dostaw prądu i uniknąć zakłóceń w badaniach naukowych, które mogłyby zagrozić kilkuletnim pracom. Dodatkowo budynek objęty jest telewizją dozorową, czyli specjalistycznym systemem kamer rozmieszczonych we wszystkich częściach budynku.
Starannej restauracji poddano również elewację budynku, łącznie ze wszystkimi detalami sztukatorskimi. Balustrady zostały poddane renowacji i dostosowane do współczesnych norm technicznych. Budynek wieńczy wysoki mansardowy dach z wieżyczkami i iglicami.
„Zrealizowanie tak nowoczesnych przestrzeni w zabytkowej tkance to wielkie wyzwanie. Należy umiejętnie połączyć tradycję z zaawansowaną technologią. Budynek miał spełniać najwyższe standardy laboratoryjne, być funkcjonalny, dostosowany do obecnych norm technicznych, a jednocześnie musieliśmy zadbać o pozostawienie w budynku tego, co najcenniejsze, czyli pięknych zabytkowych elementów. Dodatkowo kamienica zlokalizowana jest w centrum miasta, co też nie ułatwiało zadania. Musieliśmy odpowiednio rozplanowywać transporty, plac budowy był ciasny, a ciężki sprzęt nie był w stanie do nas dojechać. Z tego względu dostawy materiałów odbywały się częściej, ale w mniejszych ilościach, aby pojazdy były w stanie dojechać na Wieniawskiego” – opowiada Radosław Piechnik, kierownik budowy.
W dniu 3 września 2024 roku w odrestaurowanej willi przy ul. Wieniawskiego 21/23 w Poznaniu oficjalnie otwarto Centrum Innowacyjności i Edukacji Społecznej Instytutu Chemii Bioorganicznej Polskiej Akademii Nauk. Naukowcy zyskali specjalistyczną przestrzeń badawczą, a mieszkańcy miasta piękną kamienicę, która na nowo urzeka architekturą.
