Krajobrazy pamięci. Sztuka ukraińska wobec wojny i ekobójstwa
Wrocławska wystawa „Landscapes” to jedna z trzech prezentacji postaw twórczych ukraińskich artystów i artystek wobec rosyjskiej inwazji, ujętych w ramach projektu „Voices from Ukraine”. Osadzenie jej w przestrzeni Galerii BWA Wrocław Główny, znajdującej się na głównym dworcu kolejowym w mieście, jest nieprzypadkowe. Po wybuchu wojny to właśnie w tym miejscu znalazły schronienie osoby uciekające z Ukrainy.
Autor: IM
Zdjęcia: Materiały Organizatora
https://bwa.wroc.pl/wydarzenie/voices-from-ukraine-landscapes/
Wystawa bada głęboką relację człowieka z naturą, choć na ekspozycji figura ludzka jest ledwie cieniem lub tylko częścią pejzażu. Tę perspektywę wzmacnia artystka Katya Buchatska, która maluje farbami zawierającymi ziemię zebraną na terenach okupowanych przez Rosjan. Jak sama podkreśla:
„Wojna uwrażliwiła nas na odczuwanie bólu razem z naszym otoczeniem”.
Kuratorka Marta Gendera, odwołując się do słów innej twórczyni – Kateryny Aliinyk, wyjaśnia, że tytułowe krajobrazy są nośnikiem emocji, ale też nadziei na odrodzenie kraju i myśli o upamiętnieniu tego, co utracone. W pierwszej części ekspozycja skupia się na badaniach nieodwracalnych zmian i zbrodni dokonanych na rodzimym krajobrazie w trakcie rosyjskiej inwazji. Z wykorzystaniem narzędzi artystycznych twórcy dokumentują akty ekobójstwa, jak skutki wysadzenia przez Rosjan tamy i elektrowni w Nowej Kachowce w 2023 roku.
Jednocześnie źródeł ingerencji w pejzaż dopatrują się już w okresie Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich, kiedy intensywna industrializacja wschodnich terenów Ukrainy objęła uprzemysłowienie stepów czy regulację Dniepru. Artyści tworzą zielniki, a przez mikroskopy przyglądają się mchom i porostom występującym na zagrabionych ziemiach.
Druga część wystawy koncentruje się na uczuciu solastalgii, czyli cierpienia powodowanego degradacją krajobrazu. W pracach widać tęsknotę za naturą, obecnie zaminowaną, bombardowaną i niszczoną. Jednocześnie poprzez odniesienia do narodowych tradycji i wyobrażeń artyści i artystki budują nadzieję na przyszłość. Środowisko naturalne w ich ujęciu nie jest tylko świadkiem czy ofiarą wojny; świat roślin może się odrodzić, dostosować się do nowych warunków, a nawet ewoluować pod ich wpływem.
Tę narrację o zniszczeniu i odrodzeniu wzmacnia zastosowanie w scenografii techniki opalania drewna, służącej jego konserwacji. W ten sposób motyw palenia ukazany jest nie tylko jako siła niszczycielska, ale i metoda hartowania ekosystemów. Ważnym elementem wystawy jest mapa Ukrainy, dzięki której widzowie poznają tereny zagrabione lub odzyskane, a także miejsca, z których twórcy czerpią inspiracje i do których odwołują się w swoich pracach.
Wystawa „Landscapes” jest jedną z trzech prezentacji postaw twórczych ukraińskich artystów i artystek wobec rosyjskiej inwazji, ujętych w ramach projektu „Voices from Ukraine”, i obejmuje prace trzynaściorga twórców. Kuratorką wystawy „Landscapes” jest Marta Gendera , a za scenografię odpowiada pracownia BudCud (Mateusz Adamczyk, Agata Woźniczka). Artyści posługują się tradycyjnymi mediami – malarstwem, rysunkiem, fotografią i filmem, ale sięgają też po nowe środki ekspresji i czerpią z procesów badawczych i eksperymentów formalnych. Wśród uczestników znaleźli się m.in.: Kateryna Aliinyk, Katya Buchatska, Nikita Kadan, Alevtina Kakhidze, Yana Kononova, Daryna Mamaisur, Yarema Malashchuk & Roman Khimei, Kateryna Pokora, Daniil Revkovskyi & Andrii Rachynskyi, Anton Saenko i Karina Synytsia. Projekt realizowany jest przez BWA Wrocław Galerie Sztuki Współczesnej, we współpracy z Galerią Labirynt w Lublinie i BWA Zielona Góra.
