Rysunek w przestrzeni. Pierwsza tak obszerna retrospektywa Ruth Asawy w MoMA
Przez sześć dekad Ruth Asawa (1926-2013) cierpliwie redefiniowała podstawowe budulce sztuki: linię, formę i przestrzeń. Oparta na zasadach ciągłego eksperymentowania i wnikliwej obserwacji natury , jej praktyka zatarła granice między rzeźbą, rysunkiem a sztuką użytkową. Otwarta na nowe techniki, przekształcała zwykły drut w organiczne rzeźby, które zdają się oddychać, kwestionując podziały na abstrakcję i reprezentację, figurę i tło. Od wczoraj, 19 października, nowojorskie Muzeum Sztuki Nowoczesnej (MoMA) prezentuje jej dorobek na pierwszej tak obszernej, pośmiertnej retrospektywie.
Wystawa „Ruth Asawa: A Retrospective” to blisko 300 obiektów, które śledzą ambitną karierę artystki na przestrzeni 60 lat. Ekspozycja obejmuje nie tylko jej ikoniczne, zawieszone w przestrzeni rzeźby z drutu, ale także odlewy z brązu, obrazy, grafiki, prace na papierze i materiały archiwalne dokumentujące jej działalność publiczną. Kuratorzy - Cara Manes z MoMA i Janet Bishop z SFMOMA - zdecydowali się na luźny porządek chronologiczny, przeplatany sekcjami tematycznymi. Taka struktura pozwala śledzić ewolucję Asawy, ale też wnikać głębiej w jej metody pracy i inspiracje.
Początki jej artystycznej drogi wyznaczają radykalne eksperymenty w Black Mountain College , do którego dołączyła w 1946 roku. To tam, studiując pod okiem byłego mistrza Bauhausu, Josefa Albersa, nauczyła się „jak patrzeć”. Równie istotny okazał się wyjazd do Meksyku w 1947 roku, gdzie w Toluce obserwowała rzemieślników wyplatających koszyki z drutu.
Tę lokalną technikę Asawa przekształciła we własny, unikatowy język rzeźbiarski. Po przeprowadzce do San Francisco w 1949 roku zaczęła tworzyć swoje najsłynniejsze prace: „ciągłe formy w formie” (continuous form within a form). Sama opisywała je jako „przedłużenie rysunku”. Te ażurowe, wielowarstwowe struktury są jednocześnie obecne i przezroczyste. Ich siła leży w tym, jak aktywują otaczającą je przestrzeń i jak traktują pustkę (przestrzeń negatywną) jako równoprawny element kompozycji.
Praktyka Asawy była nierozerwalnie związana z jej biografią. Urodzona w Kalifornii w rodzinie japońskich imigrantów, jako nastolatka wraz z rodziną została bezprawnie uwięziona na mocy rozporządzenia wykonawczego 9066, które dotykało osoby pochodzenia japońskiego. To w obozie, ucząc się rysunku od współwięźniów (wśród których byli artyści pracujący dla Disneya), znalazła w sztuce sposób na przetrwanie. Później, gdy z powodu antyjapońskich uprzedzeń odmówiono jej dyplomu nauczycielskiego , trafiła do otwartego i demokratycznego środowiska Black Mountain College. Ta potrzeba działania we wspólnocie przeniosła się na jej późniejsze życie w San Francisco, gdzie od 1968 roku mocno angażowała się w publiczne projekty artystyczne, edukację i działalność obywatelską.
Retrospektywa w MoMA udowadnia, że jej twórczość wykraczała daleko poza druciane pętle. Zobaczymy na niej także eksperymentalne prace z lat 60., w których odchodziła od form pętlowych na rzecz wiązanych i rozgałęzionych struktur inspirowanych formami organicznymi. Ważną część ekspozycji stanowią litografie powstałe podczas rezydencji w Tamarind Lithography Workshop oraz intymne, botaniczne rysunki z ostatnich dekad życia, będące dowodem na jej nieustanną, bliską obserwację natury.
